Een heerlijk maar tegelijk ook berucht knolletje...
Heerlijk: de knolletjes kunnen in het najaar worden geoogst en smaken rauw of in de roerbakschotel heerlijk “nootachtig”. Je kan ze roosteren voor een smakelijke koffie- of chocolademelkvervanger. In Spanje wordt van deze knolletjes de bekende horchata getrokken, een melkkleurige drank met notensmaak. Het knolletje is al eeuwenlang bekend (en in cultuur) in Afrika, Azië en Europa. Ze zijn gevonden bij Egyptische tomben van 2400 v.Chr. en de Zoeloe’s kennen het knolletje als sinds mensenheugenis als hulp voor spijsvertering en verbetering van de ademgeur.
Berucht: De tuinbouw kan enorm last krijgen van de wilde vorm van dit plantje, een rampzalig onkruid in de bollen- en aardappelteelt. Onze variëteit is echter niet rankend en bloeit niet, dus maakt geen zaad. Je hoeft dus niet bang te zijn om tot last te wezen voor de buurman die bollenboer is.

De meeste nakomelingen van dit ras geven blauw knolvlees, enkele witte of rode komen voor. De oogst is middentijds met soms een late plant ertussen. Stevig knolvlees en een goede smaak! Dit ras ontstond uit een kruising, die werd uitgevoerd door Karsten Ellenberg: degene, die het ras ‘Linda’ door het aanwakkeren van een volksbeweging heeft gered van de ondergang.

Kweker Stefan Griesser. (Blue Eyes x Phureja Dreams)
Deze telg van de Solanum phureja (een ander soort dan de normale aardappel) is allereerst redelijk goed resistent tegen Phytophthora. Het is een vrij goed te bewaren aardappel: vast tot fijn kruimig, knapperig, fris, kortom uniek van smaak! Probeer ze gelijkmatig te telen, nooit laten uitdrogen, zware grond wat verbeteren. Deze lekkernij verdient wat extra aandacht... De ronde knollen zijn rozerood van schil en lichtgeel knolvlees met soms een rode ring. Koks eren dit type met de aanduiding “oeraardappel”, ze bevat een intensieve “wilde” aardappelsmaak en heeft een vrij hoog caroteengehalte! Ze geven een grote oogst.

De gele vruchtjes zijn werkelijk een smaaktopper! En de vogels laten ze onaangeroerd!

Dit is een onbekend familielid van de moerbei en verdient veel meer aandacht! Uit de zaailingen groeien flinke struiken tot kleine bomen, die rode, (uiterlijk) op aardbeien lijkende vruchten gaan dragen. De smaak van de volledig rijpe vruchten is zeer zoet en fris als een watermeloen. Voor vruchtzetting heeft de vrouwelijke plant een mannetje nodig, laat dus enkele planten samen opgroeien in de hoop dat je beide seksen te pakken hebt. Het fruit rijpt in het begin van de winter, wacht dus met plukken totdat er smaak aan zit! Dit mooie avontuur vergt enig geduld, pas na 10 jaar komt er bloei en vruchtzetting. Snoei het boompje jaarlijks, want de bloei en vruchtzetting vindt plaats aan éénjarig hout. Deze bladverliezende (bedoornde) struik of boom is volkomen winterhard in ons klimaat, het eerste jaar enige bescherming geven.

Gewoon uit het “wild” eten wordt gelukkig steeds bekender! Deze inheemse, eetbare plant houdt van een zonnige tot licht beschaduwde plaats. Het jonge, malse blad wordt gegeten in salade of kort in de roerbak of pan als spinazie. De smaak is pittig als radijs met een aromatisch bittertje. Lapsane (de geslachtsnaam) betekent “eetbaar kruid” en werd al beschreven door Marcus Terentius Varro, een Romein die leefde van 116-27 v.Chr. De plant zaait uiteraard gemakkelijk uit, om dit te voorkomen kunnen “doorgeschoten” planten worden verwijderd.

Deze hard groeiende klimplant geeft kleine, smakelijke vruchtjes in de vorm van een lampion. Oogst ze groen voor consumptie, ze zijn flink zuur en zeer gezond, je vindt genoeg recepten onder de Surinaamse naam van deze vruchtgroente: Sopropo. Dit is de wilde, oorspronkelijke variant uit Afrika, zoals deze als eerste in Europa kwam. In eerste instantie werd de plant aangewend (mischien wel door Boerhaave) voor het behandelen van wonden. Laat ook eens enkele vruchten rijp worden, de oranje kleur is prachtig en als de vruchten openbarsten komen de rode zaden zichtbaar, dit rode schilletje bevat uiteindelijk de bruine zaden.

Hoe veelzijdig kan een plant zijn: in de tropen een populaire “spinazie” en “graan”soort! Het grote blad is heerlijk zacht na roerbakken of koken, de Surinamer noemt het “Klaroen”, maar de groente is ook bekend als Calalu, Bayam, Bitekuteku of Hing Choi. De hangende, groene bloemtrossen (80 cm hoog) zijn zeer decoratief in boeketten en na rijping komen de zeer fijne zaden beschikbaar, die gekookt worden tot een gezonde couscous! Omdat meestal een deel van de zaden heel wordt ingeslikt is er een gunstig effect op de darmfunctie.

Zeer geliefde Aziatische, Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse (Surinaamse) bladgroente. Het grote, groene blad wordt gebruikt in roerbakgerechten en salades.

Zeer geliefde Chinese en Surinaamse bladgroente. Het grote, frisse, lichtgroene blad wordt gebruikt in roerbakgerechten en salades. Oogsten op een lengte van 15-20cm.

Prachtig rond blad met dieprode nerfkleuring, die “doorvlekt” over het blad. Heerlijk voor de Aziatische roerbakschotel!

Een van de lekkerste, meest gezonde, maar ook meest onbekende telg van de Physalis-familie. De planten worden maar 40-60 cm hoog, na de bloei ontstaan de lampionnetjes met de zeer aromatische en zoete, oranjegele besjes. De smaak heeft een mix van kaki, meloen en tomaat met een klein bittertje. De Azteken gebruikten deze soort als medicijn, het is opvallend dat dit een van de weinige Pysalissen is waar het geneeskrachtige Labdane diterpenes in wordt aangetroffen. De vruchtjes vallen vanzelf als ze rijp zijn. Onrijp kunnen de vruchtjes worden geroerbakt.

Nog nooit geëvenaard! Dit is een zeer fijne, oude, Franse andijvie-variëteit die een losser, golvend binnengebladerte produceert dat uitgroeit ineen typerende hoornvorm. De dikke, boterachtige gele bladeren zijn zeer sappig en lekker, ze hebben die speciale dikke crunch van Italiaanse andijvie, maar met een zoeter smaakje.
Ze zijn, net als alle cichorei-achtigen sterker dan slasoorten. Dit cut-and-come-again type voor de winter doet het goed in koude tunnel of frame. Goed voor een slamix wanneer deze jong wordt geoogst of in de roerbak of stamppot wanneer volwassen geoogst.

Je zou ze alleen al voor de sier willen telen, de prachtige, platronde en geribde vruchten pronken in de kas of beschut buiten. Tijdens de bloei zijn vlinders en bijen heel blij! Dit in Nederland ontwikkeld ras wordt hier professioneel in de kas geteeld, maar we kwamen ze ook tegen in Sierra Leone! Het zijn vooral de bewoners van West-Afrika, die deze lichtbittere vruchten op waarde schatten. Verdiep je in de Afrikaanse gerechten en ontdek, dat ook het jonge blad (geroerbakt) wordt gegeten… De vruchten worden meestal gegeten als ze net van groen naar rood verkleuren, dan is de schil nog mals.

Uit Thailand en Zuid-Vietnam komt deze nieuwe “één-happer”, een overvloedige oogst geeft de plant met kleine, ronde vruchtjes van 25-30 g. De kleur is dieppaars met wat lichte streepjes. In de Oosterse keuken worden ze rauw gegeten met een chilisaus (bijv. Nam Prik Pao) of ze worden in kerriesaus geroerbakt. We houden ons aanbevolen voor mooie foto’s van vruchtjes en plant!

Uit Thailand en Zuid-Vietnam komt deze nieuwe “één-happer”, een overvloedige oogst geeft de plant met kleine, ronde vruchtjes van 25-30 g. De kleur is helderwit. Na de oogst de vruchtje zo snel mogelijk in zout water leggen om de heldere kleur te behouden. In de Oosterse keuken worden ze rauw gegeten met een chilisaus (bijv. Nam Prik Pao) of ze worden in kerriesaus geroerbakt. We houden ons aanbevolen voor mooie foto’s van vruchtjes en plant!

Zo klein en ozo fijn! De kleinste aubergines, die ik ooit gezien heb komen uit Thailand en zijn heldergroen, zo groot als olijven of druiven! Een wonderlijke, stevige, rijke smaak, die bijvoorbeeld bij roerbakken goed tot zijn recht komt. Rauw eten kan ook, de vruchtjes zijn bitter als olijven en worden in Thailand gemarineerd in curry. Deze Aziatische historische groente (maar nog steeds een hit!) heeft de potentie om door te breken in Europa. De planten zijn fors en geven een enorme opbrengst. Gelukkig groeien de vruchtjes als trosjes bij elkaar, dat vergemakkelijkt het oogsten! De oogst is vrij laat en de teelt moet in de kas.

Een ras dat zeker in 1650 al bekend was, maar zelfs zijn oorsprong kan hebben in het oude Griekenland van 320 v Chr. De schil is schilferig en ruw als een boomstam met een zwartrode kleur. Een ideale sterke kroot om in zand in te kuilen voor winterberging.

LEKKERNIJ EN GENEESKRACHT UIT AFRIKA!
Er is nog veel te ontdekken over eetbare planten in veel werelddelen, maar zeker in Afrika. Op dit soort werd ik gewezen door een klant en verdere studie in mijn boek “Prota Vegetables” bracht me tot deze samenvatting:
De plant groeit in Midden-Afrika en wordt volop gegeten uit het wild of thuis van enkele planten, die uit het wild gestekt zijn. Het blad is min of meer bitter en (mede daardoor) zeer gezond. Je kan na het zaaien een selectie maken van meer en minder bittere planten, dat doet men in Afrika ook, de minder bittere zijn voor de kinderen om eraan te wennen. In veel landen wordt Bitterblad als groente gegeten, meestal na kort roerbakken als spinazie. In Kameroen is dit bijvoorbeeld een populair gerecht met vlees en/of garnalen, knoflook, uien en pinda’s: het gerecht heet NDOLÉ. Soms worden de bladeren ook rauw gegeten met palmolie en zout gemengd. De jonge twijgen van de plant worden als tandenstoker gebruikt. Heel bekend is het gebruik in traditionele geneeskunst. Allerlei ontstekingen en infecties worden geremd door de werkzame stoffen. Chimpansees gebruiken ze zelfs omdat ze kennelijk beseffen dat dit helend werkt. Genoeg reden om eens aan de slag te gaan met deze bijzondere plant, die je overigens in de winter ruim vorstvrij moet zetten.

Steeds meer beseffen we dat de natuur om ons heen ook veel eetbaars te bieden heeft. Als ik met vrienden ergens wandel en zo her en der blaadjes in mijn mond stop oogst dat nog veel verbazing, maar we zijn grotendeels onze kennis daarover ontgroeid. Deze plant, die officieel Echt Bitterkruid heet, is heel lekker pittig als toevoeging in gemengde salade. Het versterkt bijvoorbeeld de smaak van rucola. Zaai gewoon regelmatig een pot vol en knippen maar! Even kort roerbakken met wat vruchtgroenten, zoals paprika en tomaat is ook een toepassing. Tenslotte: de bijen vliegen graag op de gele lintbloemen.

Net als rucola is dit een familielid van de grote koolfamilie. De plantjes groeien in het wild, maar een kweekplekje is een werkelijk feest: op 20-50 cm hoogte bloeien ze uitbundig met witte bloemtrosjes. Als eenmaal de hartvormige vruchtjes ontstaan, dan zie je gelijkenis met het Herderstasje. Boerenkers heeft rechtopstaande, hartvormige vruchtjes, bij het Herderstasje zijn het hangende vruchtjes. Zorg voor vruchtbare grond en voldoende water zodat de plant niet te snel gaat bloeien, de blaadjes zijn vooral lekker voordat de bloei begint, daarna worden ze te bitter. Je eet ze rauw of gekookt (in bijvoorbeeld soepen), de smaak is zeer aromatisch met een fijn bittertje, heerlijk als menging door salades. De uitgebloeide stengels (vol vruchtjes) zijn heel sierlijk als snijbloem en zeer in trek! En dan de zaden... die kan je lekker laten kiemen als spruitgroente of met de vijzel tot poeder vermalen en door de sla mengen (mosterdvervanger). Industrieel is het zaad tot olie te persen en is misschien bruikbaar als biobrandstof.

Dit familielid van de Pinksterbloem lijkt ook behoorlijk op zijn broertje... Deze soort is meer aangepast aan de schaduw en vermeerdert ook gemakkelijk ondergronds. Geniet van de lila bloemtrosjes, die in het voorjaar bloeien op 40-50 cm hoogte. Het blad heeft een heerlijke, scherpe smaak en kan rauw door de salade, de worteltjes zijn subtieler van smaak en een zeldzame aanrader voor koks!

Dit familielid van de kousenband moet zeer jong geplukt worden om ze met peul-en-al te kunnen eten. Beroemd en geliefd zijn vooral de droogboontjes, die uit de rijpe peulen te oogsten zijn, onrijp (dus groen) oogsten van de zaden kan uiteraard ook, is veel meer werk, maar de smaak is subliem. Ze hebben sowieso een heel eigen smaak en staan in kookboeken bekend als zwartoogboontjes. De bite is stevig en minder melig dan zijn broertje de droogboon, die van een ander geslacht afkomstig is. Van oorsprong is het eten van Black Eyed Peas een Italiaanse traditie die waarschijnlijk in Amerika is gekomen door de Italianen. Nu geeft het geluk in de VS om ze op 1 januari te eten...
Deze oogboontjes komen als een van de weinigen uit de zgn. Oude Wereld, de oorsprong ligt in Afrika en Azië, de oude Grieken en Romeinen aten ze al en in de Middeleeuwen werden ze op grote schaal geteeld.
Uiteraard zijn er weer veel berichten dat dit de gezondste boon is die er bestaat... o.a. door een hoog gehalte Vitamine A en B, goede vezels, Kalium en Proteïnen.

Deze zaden zijn behandeld tegen kiemschimmels

Zeer sterke boon, gebruik hem als windkering voor uw gewone snijbonen, jong geplukt zijn ze minstens zo smakelijk. Als de bonen langer hangen kunnen de afzonderlijke bonen(zaden) worden gepeld. Deze zijn bekend onder de naam “aardappelboontje”. Vanwege de zeer grote afmeting van de witte zaden is de passende streeknaam “boerentenen” ontstaan.

Buckskin is een heerlijk romige, lichtbruine tot warmgele droogboon die veel heeft gereisd: hoewel hij ongetwijfeld zijn reis begon in Mexico, vond hij uiteindelijk zijn weg naar Zweden en werd in de jaren 1800 door Zweedse immigranten naar Buckeye (Montana) gebracht. Soms werd de boon wel 'Yellow Indian Woman' genoemd, het is een krachtig groeiende boon voor het korte seizoen die vele handen vol peulen vormt aan laagblijvende planten.

Buckskin is een betrouwbare hoogproductieve boon gebleken voor Noordelijke klimaten. Deze boon, die vroeg rijpt en gelijkmatig droogt, presteerde goed in proeven met droge-droog-boeren in zowel de Willamette-vallei in Oregon als de Snoqualmie-vallei in de buurt van Seattle, Washington. De peulen houden de bonen goed vast tijdens de oogst en zijn toch gemakkelijk te dorsen. Het is altijd vrolijk om de (dan nog) felgele bonen in de herfst uit de hoop puin te zien zeven.

Er zijn veel bonen om uit te kiezen, maar dit is de boon waar mensen altijd voor terugkomen. Buckskin heeft een vlezige textuur die tegelijk stevig en romig is en zijn vorm behoudt tijdens het koken. Het doet in veel opzichten denken aan een limaboon. Met een op zichzelf staande smaak belichaamt deze boon een rijkdom die maar weinig bonen kunnen evenaren. Geniet gewoon als gekookte bonen met een beetje knoflook, verwerk ze in een hartige succotash, laat ze zwemmen tussen wintergroenten in een stevige soep op koude avonden, of bak ze in traditioneel maïsbrood. Past ook goed bij roomsauzen of gestoomde bladgroenten zoals boerenkool.

Dit prachtige, klimmende droogboontje is al minstens 100 jaar bekend in Australië en daar zeer geliefd vanwege smaak en productie. Na enkele testjaren blijkt het ras ook in Nederland een groot succes. Ieders fantasie wordt geprikkeld bij dergelijke gevlekte boontjes. Zo zien velen er de hemelvaart in gesymboliseerd: een persoon (Maria of Jezus) die bijna achter een donkere wolk verdwijnt. De traditie wil, dat de boontjes op hemelvaartsdag worden gezaaid en op Maria hemelvaartsdag (15 augustus) voor het eerst wordt geoogst.
Anderen zien een donkere heuvel met boerderijfiguren: een stal, een koe of een paard, de boer, etc. De boontjes kunnen vers geoogst worden als sperzieboontje. Later ontstaan de rijpe bonen, die geoogst, gedroogd, en afgesloten jarenlang bewaard kunnen worden.

Milde, smakelijke droge laagblijvende (stam)boon. Traditioneel oud ras uit Vermont in New Engeland (VS). Doet het echter ook heel goed in Nederland/Noord-Europa. Geniet van de bijzondere kleur: zalm tot roze zaden met wijnrode spikkels. Sterke planten met goede opbrengsten. Ook geschikt als soepboon. Dit ras uit oude tijden werd jarenlang door Amerikaanse bedrijven gevoerd als paradepaardje.

Duivenbonen zijn oeroude bonen, die al in 6000 v. Chr. werden gegeten (wie weet voor hoelang al). We zouden ze dus gerust Adamsbonen kunnen noemen...! De groente kwam in ons land door de Romeinen en heeft de hele Middeleeuwen op zowel mensen- als dierenmenulijst gestaan. Het Cruydt-Boek van Dodoens (1644) noemt de “Kleyne Boonkens” of “Zeeuwsche Boonkens”. Dit kleinste familielid van de tuinboon is zo groot als bruine bonen en vrij rond van vorm. Deze variëteit is lichtbruin van kleur, er bestaan ook witte, donkerrode, groene en zwarte rassen. De smaak is die van een verfijnde tuinboon, maar door de kleine afmeting is het mondgevoel uniek. Menig moderne tuinboon is jaloers op het aroma! Zaai ze flink vroeg: februari-maart, ze kunnen enkele graden vorst verdragen en kunnen i.v.m. vogelvraat (duiven zijn er gek op) het beste voorgezaaid worden of anders 5 cm diep zaaien. De oogst kan vers (veel werk maar erg lekker) of gedroogd plaatsvinden. In Groningen werd vroeger van deze bonen de originele "Mollebonen" klaargemaakt, tegenwoordig gebruikt men daar de grotere paardebonen of tuinbonen voor.

Duivenbonen zijn oeroude bonen, die al in 6000 v. Chr. werden gegeten (wie weet voor hoelang al). We zouden ze dus gerust Adamsbonen kunnen noemen...! De groente kwam in ons land door de Romeinen en heeft de hele Middeleeuwen op zowel mensen- als dierenmenulijst gestaan. Het Cruydt-Boek van Dodoens (1644) noemt de “Kleyne Boonkens” of “Zeeuwsche Boonkens”. Dit kleinste familielid van de tuinboon is zo groot als bruine bonen en vrij rond van vorm. Deze variëteit is violet tot donkerrood van kleur en is een oud Pools ras, dat vanaf 1967 in het westen bekend is. Er bestaan ook lichtbruine, witte, groene en zwarte rassen. De smaak is die van een verfijnde tuinboon, maar door de kleine afmeting is het mondgevoel uniek. Menig moderne tuinboon is jaloers op het aroma! Zaai ze flink vroeg: februari-maart, ze kunnen enkele graden vorst verdragen en kunnen i.v.m. vogelvraat (duiven zijn er gek op) het beste voorgezaaid worden of anders 5 cm diep zaaien. De oogst kan vers (veel werk maar erg lekker) of gedroogd plaatsvinden. In Groningen werd vroeger van deze bonen de originele "Mollebonen" klaargemaakt, tegenwoordig gebruikt men daar de grotere paardebonen of tuinbonen voor.

Duivenbonen zijn oeroude bonen, die al in 6000 v. Chr. werden gegeten (wie weet voor hoelang al). We zouden ze dus gerust Adamsbonen kunnen noemen...! De groente kwam in ons land door de Romeinen en heeft de hele Middeleeuwen op zowel mensen- als dierenmenulijst gestaan. Het Cruydt-Boek van Dodoens (1644) noemt de “Kleyne Boonkens” of “Zeeuwsche Boonkens”. Dit kleinste familielid van de tuinboon is zo groot als bruine bonen en vrij rond van vorm. Deze variëteit is violet tot donkerrood van kleur en is een oud Fins ras, waarvan de oorsprong ons niet bekend is. Er bestaan ook lichtbruine, witte, groene en zwarte rassen. De smaak is die van een verfijnde tuinboon, maar door de kleine afmeting is het mondgevoel uniek. Menig moderne tuinboon is jaloers op het aroma! Zaai ze flink vroeg: februari-maart, ze kunnen enkele graden vorst verdragen en kunnen i.v.m. vogelvraat (duiven zijn er gek op) het beste voorgezaaid worden of anders 5 cm diep zaaien. De oogst kan vers (veel werk maar erg lekker) of gedroogd plaatsvinden. In Groningen werd vroeger van deze bonen de originele "Mollebonen" klaargemaakt, tegenwoordig gebruikt men daar de grotere paardebonen of tuinbonen voor.

Dit familielid van de tuinbonen is wel 3x kleiner dan zijn grote broer, maar met heel veel smaak. Die lekkere bitterheid, waar de ware tuinboonliefhebber dol op is, veroorzaakt door tannine, herbergt dit boontje en maakt deze tot een ware smaakbom!
Door de zeer goede vorstbestendigheid kan je de bonen eigenlijk de hele winter doorzaaien, tenzij we de “pech” hebben van strenge vorst...
Naast voor consumptie worden veldbonen veel geteeld als groenbemester, omdat ze stikstof in de grond kunnen vastleggen.
Boeren gebruiken de gedroogde en vervolgens gemalen bonen als zeer eiwitrijk voer voor koeien. Rond 1990 verdween de teelt van veldbonen als eiwitrijk gewas bijna geheel. Er is echter weer interesse in dit gewas in het kader van vergroening en als teelt van eigen veevoer, deze vervangt dan de sojabonen.
Veldbonen werden voor het eerst geteeld in Midden Azië: Irak en Iran, vermoedelijk in het Bronzen Tijdperk. De bonen worden al een paar duizend jaar in Noord-West Europa geteeld. Pas in de Middeleeuwen ontstonden de grootzadige tuinbonen.
1 kg is voor 75 m²

Sinds 1889 in de handel en nog steeds een sterke Oost-Friese en Groningse variëteit. Tamelijk vroeg oogstbaar met een lang oogsttraject. De vrij korte, brede peulen (13 cm lang, 11 mm breed) zijn vlezig en erg lekker. We krijgen allerlei superlatieven door van klanten... Te gebruiken als vers boontje, maar ook als spek- en snijboon. De lichtgroene peulen hebben rode strepen, die na het koken verdwijnen, ze zijn draadloos en witzadig. Vroeger werden de peulen aan een draad geregen en gedroogd voor de winter (zgn. Knipselbonen): Om te drogen de bonen plukken als ze geel beginnen te verkleuren. Vervolgens ontdraden en aan een snoer rijgen en drogen (bijvoorbeeld op zolder, vroeger langs de schoorsteen). Voor het koken de droge hulzen eerst een nacht voorweken. Zo kwam ook een arm gezin gezond de winter door! Een typisch Oost-Friese en Groningse variëteit! Verwant aan dit ras is de ‘Groninger Weekschil’, meer info zie www.knipselbonen.nl

Voor de fijnproevers hebben we via Richarda Koeleman weer een partijtje van dit oude ras kunnen bemachtigen. De langere Rentegevers en Mechelse Tros zijn broertjes van deze historische boon. Ze zijn wat fijner en heel lekker! Richarda vertelde me: “Ik heb ze van mijn vader gekregen, die vanaf zijn 10e in groentekwekerijen heeft gewerkt en later zelf een bloemenkwekerij had. Hij had ooit meerdere soorten staan (ook voor de moestuin deed hij alles in het groot waardoor de hele familie kon meegenieten), o.a. ook de Rentegevers. Die produceerden meer en hadden veel langere bonen. Maar toen hij de moestuin moest verkleinen van mijn moeder heeft hij van alles de lekkerste soorten gehouden en zo is de ‘Non Plus Ultra’ dus in onze familie gebleven...”

Een unieke snijboon! De stengels, bloemen en peulen zijn purperrood. Bijzonder fraai en lekker bovendien. Na de kook wordt de gesneden boon gewoon donkergroen, dus geen effect van: "wat de boer nie ken, dah vret ie niet"… Peulen zijn 23x2 cm en wegen ongeveer 27 g per stuk. Mals, draadloos en met zwarte zaden. De snelgroeiende planten geven vrij vroege oogst.

Een bruinkokend ras (ouderwetse tuinbonensmaak en geschikt voor invriezen) met lange peulen van 30 cm lang. Ze geven een flinke opbrengst van 5-7 bonen per peul. Wit-zwart bloeiend en vrij laat rijpend. Dit is nog een van de weinige rassen met een zwarte navel, vroeger "boerentenen" genoemd omdat de vorm van een teen (dat is immers wel herkenbaar bij tuinbonen) gecombineerd werd met vuile nagels van een boer (die zwarte navel van de boon). Vergeet dit verhaal tijdens de smakelijke maaltijd maar!

Deze (inmiddels historische) tuinboon is in Groningen geselecteerd en genoemd naar de bekende boer, politicus en verzetstrijder uit Ulrum: Sicco Mansholt. Allereerst valt de groei van de plant op, deze is stevig en windbestendig. Vervolgens ontstaan de peulen met vrij fijne tuinbonen. Fijne tuinbonen zijn zeer jong met peul en al een delicatesse!

Een zeer productieve, oude, traditionele tuinboon uit de gemeente Solberga in Bohuslän (Zweden), waar hij al honderden jaren wordt verbouwd en een zeer belangrijk hoofdvoedsel is. Linnaeus' leerling Pehr Kalm, die het ras tijdens zijn reis in 1742 beschreef, beschouwde het als de beste tuinboon van die tijd in de hem bekende omgeving. Ze worden geteeld door Lars en Lennart Eliasson in Ödsmåls Västergård in Solberga.

De boon is iets kleiner en fijner dan we tegenwoordig gewend zijn, maar volgens het tijdschrift Trädgården uit 1916 wordt de Bohusländ tuinboon geprezen als "deze overtreffen de boerenbonen die over het algemeen in de tuinen worden geteeld".

De grote broer van andere groenten binnen de ganzevoetfamilie: brave hendrik, aardbeispinazie en quinoa. Het malse, jonge blad van deze flinke plant (1-1,5m!) heeft een decoratieve, rozerode bladaanhechting, die uitwaaiert tot een poederig zweem over het hele blad. Ook de roodgroene stengels en de rozerode bloei doen mee aan de sierwaarde. Het jonge blad is in salades mals en... prachtig! Kort gekookt ontstaat een ouderwetse spinazie.

De smaak is onvergetelijk: zoet, zuur, zacht en tintelend! De planten zijn kruipend, groeien vooral in vochtige, moerasachtige gebieden en zijn zeer winterhard, tot wel -40̊C. Rijpe vruchtjes zijn goudgeel en rijk aan vitamine C. We krijgen de zaden uit Zweden, Lillterrsjö. In Zweden is de braam een delicatesse en verwerken inwoners de bessen tot jam, drank en in kaas. Houd meerdere planten in stand, want er komen mannelijke en vrouwelijke planten voor.

Voor liefhebbers van Melde of Quinoa is dit een welkome aanvulling. Dit gewas is al eeuwenlang in cultuur, ook al bij oude volkeren van geheel Amerika, maar van oorsprong in de Eastern Woodlands van Noord-Amerika. Het is een prachtig zomeralternatief voor spinazie, hoe warmer hoe liever zelfs! Kort roerbakken is aan te bevelen, na 30-50 seconden zijn de toxische stoffen verdwenen (net als met bijvoorbeeld sperziebonen). Onrijpe, groene bloemknoppen zijn als broccoli te eten, roerbakken of frituren met beslag. De zaden (glutenvrij!) worden gekookt of gestampt tot meel. Jong blad (groen met rode tinten) of net gekiemde zaden zijn heerlijk mals en kunnen (mits niet te overdadig) heerlijk door de salade worden gemengd. Het hoge Calcium en vitamine A-gehalte maken deze oude groente zeer gezond!

Naast het zaad, dat als bonen wordt gegeten of geperst tot bijzondere olie (zie vervolg) geeft de plant heerlijke bladeren en stengeltjes, die aan salades, soepen, vleesgerechten etc. een heerlijke smaak toevoegen. Kweek ze als kiemgroente of (nog beter) als microgroente. “Chia Fresca” is een gezondheidsdrankje, dat ontstaat na het weken van de zaden in water of vruchtensap. De plant bloeit in ons land niet of erg laat (korte-dag-plant) en wordt daardoor vrij hoog, maar blijft wel stevig!
Achtergrondinformatie vonden we bijvoorbeeld in www.anthemis.nl:
Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat de Salvia hispanica al 3500 jaar v.Chr. door de mens als voedsel gebruikt werd. De plant stamt oorspronkelijk uit Mexico en het zaad was vroeger het belangrijkste voedingsmiddel van de Midden-Amerikaanse bevolking. De plant behoort tot de lipbloemigen (Lamiaceae) en werd door de Azteken “Chia” genoemd. Voor de Azteken was Chiazaad het reinste “krachtvoer” ze aten de zaden om hun uithoudingsvermogen te vergroten en als medicijn. Het geroosterde zaad werd gemalen en van het meel werd een soort cake gebakken. De boodschappers konden op één hand zaad een hele dag rennen. Dit “running food” had voor het Aztekenvolk een hogere waarde dan goud en was zo belangrijk dat het zelfs als betaalmiddel diende. Vóór de Spaanse kolonisatie werd in Mexico en andere landen van Midden-Amerika meer Chia dan Maïs verbouwd. Hiervoor waren goede redenen: het zaad bevat 20% meer proteïne dan granen en de Chiabladeren werden als kruid gebruikt. Buitengewoon is, dat de uit het Chiazaad gewonnen olie uit meer dan 60% omega-3 linolenzuur bestaat, één van de hoogste percentages uit het plantenrijk.
Na de val van het Aztekenrijk raakte de Chia in de vergetelheid en werd deze alleen nog door de Mexicaans indianen op kleine schaal geteeld. Kort geleden werden de grote voordelen van het zaad opnieuw ontdekt en wordt de plant in Peru en Argentinië op grotere schaal aangebouwd. Door het hoge gehalte aan omega-3 vetzuren is Chiazaadolie een belangrijk voedingssupplement geworden en een uitstekend alternatief voor visolie. De aangenaam smakende olie is vrij van allergenen en CO2 extractie zorgt er voor dat geen belangrijke stoffen verloren gaan. Chiazaadolie heeft ontsteking- en allergie remmende eigenschappen en verbetert de elasticiteit van de huid. Een weldaad voor een beschadigde en geïrriteerde huid.
Gebruik Chiazaadolie puur of in mengsels o.a. voor de verzorging van de rijpere of droge huid, huidontstekingen, beschadigde en geïrriteerde slijmhuiden.

Eetbare chrysantensoort met zeer aromatisch blad. Deze variëteit heeft diep ingesneden blad. In Azië al eeuwen zeer populair verovert deze gezonde groente ook Europa! Zowel stengel als blad zijn eetbaar. Met een dressing op basis van sesamolie een aanrader in de salade. Ook na kort roerbakken behoudt de groente voldoende smaak! Meestal wordt geoogst als de plant 30 cm hoog is: de toppen worden gesneden of blad geplukt. Tegenwoordig is ook de teelt als microgroente populair: de planten worden zeer dicht bij elkaar gezaaid en geoogst als ze nauwelijks 10 cm hoog zijn. Laat ook eens wat plantjes doorgroeien voor de rijkbloeiende, geel-witte (en uiteraard eetbare!) ganzenbloemen!

Eetbare chrysantensoort met zeer aromatisch blad. Deze variëteit heeft breed, iets gelobd blad. In Azië al eeuwen zeer populair verovert deze gezonde groente ook Europa! Zowel stengel als blad zijn eetbaar. Met een dressing op basis van sesamolie een aanrader in de salade. Ook na kort roerbakken behoudt de groente voldoende smaak! Meestal wordt geoogst als de plant 30 cm hoog is: de toppen worden gesneden of blad geplukt. Tegenwoordig is ook de teelt als microgroente populair: de planten worden zeer dicht bij elkaar gezaaid en geoogst als ze nauwelijks 10 cm hoog zijn.
Laat ook eens wat plantjes doorgroeien voor de rijkbloeiende, geel-witte (en uiteraard eetbare!) ganzenbloemen!

Langwerpig, dun blad, diep ingesneden met hele dikke, witte bladbasis. Heerlijk in salades, zeker als de laatste weken van de groei de bleekpot eroverheen gaat…! De Italiaan dompelt ze eerst even een paar minuutjes in ijswater. Na het verwijderen van het blad kan de bodem van de plant apart worden verwerkt: mooie dikke knoppen komen zichtbaar. Vanwege de bitterstof (gezond!) is het lekker om de bladeren en de bladbodem te roerbakken met nootmuskaat, balsamico, spekjes of kip etc. In Duitsland de laatste jaren ook weer populair onder de naam Vulkanspargel.
Ton van Scheppingen mailde ons:
Pintarella is voor een Hollandse chef moeilijk te verkrijgen, maar vanaf februari in Italië welbekend, de teelt vind in hoofdzaak plaats in Lazio, (Rome e.o.) de houdbaarheid is prima. Verwerking: dun, langwerpig á Chinoise, dus geveerd snijden. Lokalen eten dit bij voorkeur met een dressing van ansjovis.

Deze historische blad-cichorei heeft een fraaie, rode nerf en lijkt uitgegroeid wel op het blad van molsla (paardenbloem), maar als de planten hun sierlijke, blauwe bloemen tonen, is van die gelijkenis uiteraard niets meer over.
Het aardige van deze “rode molsla” zijn de vele gebruiksmogelijkheden:

• dichtbij elkaar gezaaid oogst je ze als “baby leaf” of microgroente
  
• uitgegroeid kan je ze rauw eten (snijden en met sla mengen, anders is het te bitter) of kort roerbakken.
  
• halverwege een zwarte emmer over de plant geeft een bleking aan het blad waardoor deze zachter van smaak zijn. Vervolgens rauw eten of kort roerbakken.
  
• lekker door laten groeien tot een volle, blauwe bloemen overvloed.
  De cichoreifamilie bevat andijvie, kapucijnerbaard en diverse soorten lof. Kenmerkend is het min of meer aanwezige “bittertje”, vroeger verfoeid en tegenwoordig hoog gewaardeerd. Laat eens een plant “doorschieten”: cichoreibloemen zijn meestal beeldschoon blauw van kleur en geuren naar vanille!

Deze wilde meloen is de voorouder van onze bekende watermeloen en groeit in het wild in Afrika; de Kalahariwoestijn staat er vol mee... Enkele duizenden jaren geleden gebruikten de Egyptenaren deze vrucht al! Door al het mondiale gesjouw met zaden is de plant ook verwilderd in Mexico. Het stevige witte vruchtvlees wordt vanwege het hoge pectine-gehalte graag gebruikt voor het aandikken van jam, maar in stukjes gesneden kan je het ook roerbakken, sommige mensen vinden het rauw erg lekker, op zuur (als augurken) is ook erg lekker. In Afrika zijn dieren er gek op en komen in droge tijden op deze manier aan voeding en vocht. Aan de buitenkant lijken de vruchten op een fraaie watermeloen, maar snijd je ze door, dan zie je onmiddellijk het typerende van de Citroenmeloen: wit vruchtvlees en rode zaden! De vruchten zijn na de oogst maandenlang (soms wel een vol jaar) houdbaar.

Deze gigantische meloenen kunnen tot 30 kg wegen en zijn een belangrijke voedselbron in het Midden-Oosten. Botanisch is het een watermeloen, maar de vruchten worden als zodanig niet gebruikt omdat het vruchtvlees pectine bevat. Dat geeft wel een ideale toepassing voor aanvulling en verdikking van jam, ook is het vruchtvlees een fijne toevoeging bij Chutneys, Augurken en als plantaardige vervanging van gelatine.
De vruchten zijn na oogsten lang te bewaren op kamertemperatuur. De smaak is prettig zuur als citroen, uiteraard wel eerst koken.
De plant heeft een enorme groeikracht, verwacht gerust ranken tot 10 meter (!) bij een warme zomer kan je een grote oogst verwachten. De zaden zijn groen, in tegenstelling tot de roodzadige ronde “broer” (072200)

Aan de sierlijk bloeiende struik tot kleine boom groeien roodbruine vruchten, 2 cm lanh, ovaal van vorm. In China is deze boom zeer geliefd! De vruchten worden gedroogd als dadels (heerlijk zoet), vers gegeten, gekookt voor pudding, cake of jam… Het poeder van de gedroogde vruchten is de smaakmaker van "Kochujang" een hete sojasaus. Veel gezondmakende en medicinale toepassingen: energiegevend, spieropbouw, leverstimulatie, weerstand, etc. De plant is geheel winterhard in ons land.

Eeuwenlang ondergewaardeerd maar nu eindelijk (voorgoed?) op de kaart gezet! Deze pionier van de duinen groeit eigenlijk op alle gronden, van nature echter vooral op kalkrijke grond. Zet een rijtje van 3-5 struiken, er zijn namelijk mannelijke en vrouwelijke planten nodig, die elkaar (door de wind) bestuiven. (Uit het zaad komen zowel mannelijke als vrouwelijke planten, je weet echter helaas niet welke dat zijn...) Na de onopvallende bloei ontstaan de (takkenvol met) bessen in oranjegele, crème of koraalrode kleur. Zowel bladeren, maar vooral de bessen zijn zeer gezond en bevatten veel meer vitaminen dan citrusvruchten zoals sinaasappelen! Maak er sap, elixer of jam van, niet te rijp plukken i.v.m. alcoholvorming.

Zie hier: een van de weinige doperwten uit het pre-Victoriaanse tijdperk (voor 1837). Ne Plus Ultra is één van de hoogst groeiende erwten, geef ze een stevige steun van minstens 2 m hoog en ruim afstand tussen 2 rijen voor voldoende lichtinval. De naam betekent "niets beter", wie weet, dat dankzij de unieke eigenschappen, die ras de eeuwen heeft overleefd. De krachtige planten vormen grote bladeren en helderwitte bloemen. Uiteindelijk ontstaan een overvloed aan grote peulen (20-25 cm) met elk 8-10 grote erwten, echte showstelers! De smaak is optimaal bij jonge oogst, goed te vergelijken met de volprezen ‘Alderman’, zelfs iets zoeter, maar iets minder complex aroma. Verder uitgerijpte erwten worden meliger en taaier, maar zijn voor een soep of gemengde roerbakschotel nog prima te gebruiken. Het ras krijgt pas laat bij zeer vochtig weer last van meeldauw, de eerste oogsten zijn dan al binnen!

Gele Erwten zijn jarenlang in de vergetelheid geraakt omdat we nu eenmaal groene erwten gewend zijn... Vroeger was de Gele Erwt zeer populair in Zuid-Limburg, tegenwoordig wordt deze veel gezaaid door boeren als “rustgewas” om de grond te verbeteren. Gele Erwten zijn namelijk zeer sterk en ziekteresistent, voor kuilvoer een prachtige vervanger voor geïmporteerde soja... Het verschil met groen erwten is (naast de kleur) de extra gemakkelijke teelt en de frissere en zoetere smaak! De moeite waard om eens uit te proberen...
De planten worden ongeveer 1 meter hoog en hebben niet echt steun nodig. Bij combinatieteelt met Huttentut (390900), staan ze nog steviger.
Kortom een veelzijdig gewas: voor verse consumptie, voor consumptie na droging, als groenbemesting en als dierenvoeder (inclusief de verse of gedroogde stengels en bladeren)
1 kg is voldoende voor 50 m².

De subtiele en elegante, citroengele tot geelgroene peultjes van ‘Opal Creek’ zijn een aantrekkelijke blikvanger in de moestuin. Deze opvallende variëteit is de eerste gele suikererwt die beschikbaar is voor tuinders. De robuuste planten (hoogte 180-200 cm) produceren uitstekende opbrengsten van peulen van 7-8 cm met een zoete, frisse erwtensmaak, die heerlijk rauw gegeten kunnen worden of toegevoegd kunnen worden aan roerbakgerechten. Ook de bladeren en scheuten van deze klimplanten zijn eetbaar en hebben een aangenaam zoete smaak.

Het kon niet uitblijven: de eerste prachtig paarse peultjes zijn een feit! De kleur wordt veroorzaakt door Anthocyaan, een antioxidant, die bijvoorbeeld de paarse kleur aan blauwe druiven geeft (de peul is genoemd naar de druif ‘Shiraz’) en de herfstkleuren van bladeren. Maar ook rodekool, aubergines, bramen, druiven en kersen bevatten deze natuurlijke, gezonde kleurstof, bekend onder E163.
Het heeft ruim 10 jaar geduurd om dit prachtige resultaat te bereiken! Rauw blijft de kleur uiteraard het best in stand, na kort roerbakken blijft de kleur redelijk behouden. Na koken worden de peulen donkergroen, een boeiend te volgen proces, dat voor kinderen ook heel leuk is: “toverpeultjes”!
Een niet te versmaden extraatje is de prachtige bloei: lichtlila met bloedrood, ideaal voor de sierlijke moestuin dus. De planten worden 90-150 cm hoog, afhankelijk van vocht en vruchtbaarheid van de grond. Tip: zaai dit peulgewas om en om met huttentut (390900) voor een natuurlijke steun.

De nakomelingen van deze paarse frambozen geven een waaier aan planten waaruit je zelf je lekkerste variëteit kunt selecteren na een paar jaar. De meeste zullen paars terugkomen: heerlijke, sappige vruchten en in de zomer oogstbaar!

Een Aziatisch familielid van onze Gagel. Deze kleine boom is al minstens 2000 jaar in cultuur in Azië en heeft zelfs economische handelswaarde. Bij ons is de teelt in potten succesvol. Er zijn mannelijke en vrouwelijke planten, houd dus enkele planten bij elkaar om in elk geval vruchten te krijgen. Na de ontwikkeling van laurierachtig (dus stevig) blad volgt de bloei en vruchtzetting na enige jaren. De vruchten zijn prachtig dieprood en 1,5-2,5 cm in doorsnee met een fijne, rond gebobbelde oppervlakte en 1 pit in het centrum. De smaak is friszuur; het gebruik is: vers, gedroogd, ingeblikt of ingelegd in likeur of ander alcohol. Net als de Europese Gagel levert de bast een gele kleurstof.

Dit winterbestendige familielid van onze worteltjes bloeit fraai met gele schermbloemen vergelijkbaar met Dille en Venkel. De eetbare bloemen zijn sterk op de vaas! Meng de bloemen (zonder de hoofdstengel) door salade of roerbak ze kort zoals broccoli. De totale hoogte van de (bloeiende) plant is 50-100 cm, de bloei valt in mei-juni. Geef ze een zonnige tot halfbeschaduwde, vochtige plaats. De planten zijn meestal vrij van enige aantasting, de vlinders zijn er dol op. De wortel wordt voor geneeskrachtige werking aangewend, zie internet.

Een nieuwe aanwinst in de fruittuin: zoetzure, zachte bessen aan sterke, vorstbestendige planten. Uit de Chinese traditie (die nog springlevend is!) een veelgebruikte plant: de bessen en wortels beloven veel gezond makende en gezond houdende werkingen. De plant groeit met lange takken, die steun nodig hebben (net als bramen) en ook lange doorns bezitten. Zet ze zonnig of half beschaduwd op een voedzaam en niet te natte plaats, ze groeien gemakkelijk en zijn zeer vorstbestendig. Bronnen vermelden dat de vruchten zeer goed zijn voor de ogen vanwege het hoge Caroteengehalte. Planten zijn zelfbestuivend, dus 1 plant is voldoende voor vruchtzetting. Tenslotte nog enkele toepassingen in de (Chinese) keuken: In rijstepap, in soepen, met kip, in de wok, voor een gezonde kruidenthee, men maakt er wijn of bier van en de jonge scheuten worden als spinazie gekookt. Verder wordt er rechtstreeks sap uit geperst voor een gezond makende sapdrank. Maak er echter geen dagelijks drankje van, want overdaad schaadt.

De compacte planten van dit familielid van de Blauwe Bes geeft na de schitterende, witte bloei een overvloed aan groengele bessen. De smaak is pittig aromatisch, richting tomaten. Niet voor rauw gebruik, maar eventjes roerbakken of maak er een heerlijke sap, jam, konfjit of saus van. De Blauwe Bes vindt u overigens onder nr. 030000.

Alle delen van deze (hier en daar algemeen voorkomende) wilde plant zijn eetbaar. De lintbloemen (“bloemblaadjes”) door de sla, de wortel kort in de roerbakpan en vooral het jonge blad is heerlijk mals en zacht van smaak door de salade. In het voorjaar loont het om de planten bij de eerste groei te bleken, net als molsla, voor een extra mals effect. De bloemen lijken wat op onze paardebloem, maar is hoger (40-120 cm hoog). Het bladrozet staat aan de basis van de plant.

Een bijzondere vrucht uit Vietnam, in de tropen meerjarig, al meteen opvallend door de prachtige bloei, daarna gevolgd door heldere, oranjerode vruchten. Die kleur ontstaat als gevolg van het rijke gehalte aan bètacaroteen en lycopeen. Doordat er vrouwelijke en mannelijke planten ontstaan, kan je het beste 4 of 5 planten door elkaar laten groeien om zeker te zijn van vruchtzetting.
Meestal zijn de vruchten rond of langwerpig, ongeveer 13x10 cm, bedekt met kleine stekels. Bij het rijpen veranderen ze geleidelijk van kleur, van groen naar geel, oranje en uiteindelijk rood. Wacht tot de vruchtjes lekker zacht worden, ze zijn dan op zijn lekkerst, hoewel ze in India juist ook onrijp als groente worden gekookt of geroerbakt.
De smaak is mild van smaak met een bittertje en stevig, geel vruchtvlees, binnenin zitten de eetbare zaadjes in een felrood (eetbaar) zaadmembraan. Dit rode zaadmembraan wordt traditioneel gebruikt om kleefrijst rood te kleuren (meekoken).
Het jonge blad wordt geblancheerd en met chilisaus als snack gegeten, of gewoon in de soep meegekookt. Omdat de plant meerjarig is, kan je ze in grote potten vorstvrij overwinteren of een flink winterdek in de tuin geven.
Het is niet verwonderlijk dat de vrucht veel gebruikt wordt in traditionele geneeskunst, want de vrucht bevat veel gezonde onderdelen, naaste de bètacaroteen en lycopeen noemen we: een hoge concentratie linolzuur (omega-6) en omega-3-vetzuren.
We kunnen nog veel meer toepassingen noemen speur maar eens op internet!

Dit zwartzadige familielid van de Mosterd komt veelvuldig in het wild voor in Nederland. Als je deze een keer zelf zaait, dan herken je deze beter in de natuur! De jonge blaadjes zijn heerlijk pittig door de sla en het oudere blad kan je roerbakken. De bloemetjes en bloemknoppen (als broccoli) zijn uiteraard ook eetbaar (rauw of na kort blancheren) en de oliehoudende zaden kan je persen tot mosterd. De bloemen worden graag bezocht door bijen en hommels!

Een van de lekkerste rozenbottels komt van de Hondsroos. Deze wilde roos werd in de antieke geneeskunde gebruikt tegen hondsdolheid, vandaar de naam. Geef ze een zonnige plek op liefst kalkrijke grond, ze bloeien eerst met witte tot lichtroze bloemen, die graag door bijen worden bevlogen. Als je de bottels laat zitten hebben de vogels (koperwieken, kramsvogels e.d.) een lekker hapje in de winter. Een haag van de Rosa canina is zeer diefveilig, de struiken worden flink groot en hebben scherpe dorens.

Een onbekend plantje met eetbare blaadjes en vruchtjes!
De hottentotvijg is een plant uit de ijskruidfamilie (Aizoaceae). De plant is ingevoerd vanuit Zuid-Afrika en is nu in veel Europese landen te vinden, vooral aan de kust. Verschillende verwante soorten komen ook in Europese kustgebieden voor.
Het is een kruipende plant die zich flink kan uitspreiden. Zo worden kussens gevormd van 25-30 cm hoog. Ze komen voor op rotsen, kliffen en zandgrond en voorkomen erosie! Het 10 cm lange blad is heldergroen, succulent en driekantig.
De fraaie roze (soms gele) bloemen rijpen af tot vlezige doosvruchtjes, die (mits geheel rijp) een lekkernij zijn: spannend slijmerig (als een oester) en zoetzuur. Je kan de vruchtjes ook drogen, meer info vind je hier: www.greenidiom.com
Medicinaal wordt de plant aangewend tegen bacterieziekten en (wellicht) preventief tegen kanker.

Door de populariteit van het ras ‘Swan’ of ‘Dolphin Maranka’ sluipen er afwijkers in. Onze kweker heeft enkele “strains” zuiver gekweekt, waaronder deze extra grote, donkergroene uitvoering. De typerende decoratieve huidplooien bedekken de buik.

Een familielid van de tomaat met een bizarre naam! Vroeger, toen er nog kanibalen op de Fiji-eilanden woonden, werd het verhaal door de botanicus B.C. Seeman opgetekend (in 1864) dat mensenvlees samen met 2 kruiden toch echt met de saus van deze vrucht moest worden bereid om appetijtelijk te zijn… We zijn niet van plan het uit te testen. Ondertussen is het weer een interessante vruchtgroente: gezonde blad-groei met volop vruchten van 4cm ∅. De smaak is iets bitterder dan onze gewone tomaat, ideaal voor roerbakken of koken dus. Het blad is overigens ook eetbaar. Hoogte van deze bossige plant: 1-1,5m.

Wie kent nog de knolkervel? Sinds de 18e en 19e eeuw een vergeten groente. Korte dikke penwortels met een zachtzoete iets naar kastanjes neigende smaak. Ondanks de naam is er geen verwantschap met de gewone kervel, sterker nog: het blad is iets giftig. Heerlijk met een vleesstoofschotel of in de purée, in Frankrijk zijn deze knollen veel bekender. We bieden de gewone wilde knolkervel aan, die prima knolletjes vormt.

Wie kent nog de knolkervel? Sinds de 18e en 19e eeuw een vergeten groente. Korte dikke penwortels met een zachtzoete iets naar kastanjes neigende smaak. Ondanks de naam is er geen verwantschap met de gewone kervel, sterker nog: het blad is iets giftig. Heerlijk met een vleesstoofschotel of in de purée, in Frankrijk zijn deze knollen veel bekender. We bieden hier een verbeterd Frans ras aan, dat weliswaar duur is, maar een betere en meer gelijkmatige productie geeft dan de wilde variant.

Een uniek witte Aziatische komkommer. Ze smaken geweldig, zijn aantrekkelijk en zeer productief. Verwacht een uniforme opbrengst van zoete, knapperige, bittervrije komkommers met kleine zaadholtes. De lengte varieert van 20-30 cm. Itachi is natuurlijk een topper in de sla, maar voor de Aziatische keuken geldt ook: goed bestand tegen koken en een uitstekende aanvulling op alle roerbakgerechten. Je kan ze in de vollegrond kweken of (voor nog mooiere vruchten: in de kas. De planten zijn Parthenocarp, dus de vrucht ontstaat zonder bevruchting. OPMERKING: Blootstelling aan direct zonlicht kan een lichtgroene kleur veroorzaken. Laat het bladerdak van de plant de vruchten tegen de zon beschermen.

Deze Zuid-Afrikaanse vruchtjes rijpen laat (tegen Allerheiligen, 1 november) en lijken sterk op de Kerstklimmer (124210). Aan de flink groeiende plant komen volop groen gestreepte vruchtjes, die naar rood rijpen. De bladeren zijn decoratief ingesneden en ondergronds vormt de plant een (eetbaar) wortelstelsel. In de kas kan de plant (met wat extra grondbedekking) overwinteren en groeit weer aan. De wortels worden eerst gekookt, vervolgens geschild en in een roerbakmix verder klaargemaakt. De vruchtjes worden in sommige streken rauw gegeten, andere groepen vinden ze giftig... Vooraf bakken is veiliger.

Afrikaans komkommertje, o.a. bekend onder de naam Okalopolola. Groen gemarmerde, grof gestekelde (maar niet prikkende) vruchtjes, ongeveer 5-7 cm lang en 3-4 cm dik. Leuk voor de herfsttafel! In Afrika wordt het blad gekookt of geroerbakt. Deze is bittervrij. De vrucht is alleen voor de sier.

Klimmer of kruiper met sierlijke bladeren, die lijken op esdoornblad. De gele bloemetjes geuren heerlijk, eerst komt een overvloed aan mannelijke bloemen en dan opeens ontwikkelen zich in de oksels uit de vrouwelijke bloemen de hoornvormige vruchtjes. Ze zijn bij 3-5 cm oogstrijp. Op dezelfde manier inmaken als augurkjes of rauw in salades. Soms zijn ze glad, soms ook (zacht) gestekeld. Dit Peruaanse wondertje is cholesterol verlagend. In Peru worden de vruchten ook wel groter geoogst, 10-30 cm, de vruchten worden dan vooral voor het vullen met gerechten gebruikt, wat de Spaanse naam Pepino de Rellenar (Stuffing Cucumber) heeft opgeleverd.
Bittervrij, lang, groen, vruchtbaar. Verdraagt goed nachtelijke afkoeling. De echte professioneel geteelde komkommer.

Prachtig bolrond tot ovaalrond minikomkommertje, iets groter dan een kers. Donkergroen met lichtgroene marmering en een gladde huid. Zo mooi en toch eetbaar, zowel rauw als voor inmaak, maar ook in de roerbakschotel. De frisse, iets zure komkommersmaak is onmiskenbaar. Koppert Cress noemt dit soortje Pepquiño®, zie www.koppertcress.com class="desc-group">ALGEMENE INTRODUCTIE KOMKOMMERS:
Komkommers, die lange ranken krijgen mogen regelmatig gesnoeid worden. Bij buitenteelt is (afhankelijk van het ras) een redelijke zomer nodig en in de kas groeien alle rassen. Soms is het raadzaam de plant naar buiten te laten groeien, als vruchtzetting uitblijft! Komkommers worden meestal onrijp geoogst, behalve als de schil juist extra fraai wordt bij rijping. Onrijpe vruchten worden gesneden en rauw in salades verwerkt, rijpe vruchten kunnen zoals een meloen worden leeggelepeld. Veel kleine komkommerachtigen of (extreem) jong geoogste vruchten worden als augurkje (gezuurd) of als gezond snoepje (snack) bij een drankje of etentje gegeten. Let op de individuele beschrijving van onze soorten en rassen, enkele zijn alleen voor de sier en NIET eetbaar!

ZELDZAAM IN AANBOD!
Dit fijngebouwde familielid van komkommers en pompoenen groeit in het wild in Zuid-Amerika van Nicaragua tot Peru.
Fraai rond tot ovaalrond, helderoranje minikomkommertje, iets kleiner dan een pingpongballetje. Zo mooi en toch eetbaar, zowel rauw als voor inmaak, maar ook in de roerbakschotel. De frisse, zoete komkommersmaak en heerlijke geur zijn een ware ontdekking in je tuin! De plant en de vruchtjes lijken in uiterlijk opvallen veel op de Passievrucht (Maracuja)

ZELDZAAM IN AANBOD!
Dit fijngebouwde familielid van de pompoenen groeit in het wild in Japan en Zuid Korea
Prachtig bolrond tot ovaalrond, helder wit minikomkommertje, iets kleiner dan een pingpongballetje. Zo mooi en toch eetbaar, zowel rauw als voor inmaak, maar ook in de roerbakschotel. De frisse, iets zure komkommersmaak is onmiskenbaar.

Een lekkernij in Oost-Turkije! Daar worden ze Acur (Adjoer) genoemd. Bij eerste aanblik denk je met een komkommertje of augurk van doen te hebben, maar botanisch gezien is dit een meloen! De smaak bewijst dat ook wel: de frisheid van komkommers, maar het zoete tintje van een meloen. De lichtgroene vruchten hebben donkergroene strepen en kunnen jong geoogst (tot 10 cm) in zijn geheel opgeknabbeld worden. In Turkije (Gaziantep) worden de vruchten geoogst op een lengte van 15 cm, het zaad wordt verwijderd en gevuld met gehakt, gepureerde amandelen, een pepertje en groenten. Vervolgens in de oven: mmmm!

'Concombre des Antilles' Een heerlijke (en gezonde!) snack tussendoor. Afkomstig uit Afrika, komt dit vruchtje in de 17e eeuw naar Jamaica en van daaruit vindt het zijn weg over Noord en Zuid Amerika. De jonge vruchtjes zijn heerlijk fris snoepgoed en wordt al eeuwenlang gebruikt als 'blusmiddel' na een hapje peper. De planten geven een enorme oogst. Rijpe vruchtjes zijn 5 cm, rond tot ovaal, vol zachte stekels. In dit stadium bijzonder sierlijk, in Brazilië zijn rijpe vruchtjes een onderdeel van de maxixada-soep.

Deze zgn. breedbladige amsoi, die bekend is over de hele wereld en groeit uit met grote groene, ronde bladeren. Jong blad is heerlijk pittig door de sla! Ouder blad wordt in roerbakgerechten gebruikt als “spinazie”. Door de snelle groei en goede koudebestendigheid is deze groente voor herfst- en winterteelt geschikt.

Dit hybride ras geeft mooie, zware kroppen en is optimaal bestand tegen doorschieten (in bloei komen) en kan hierdoor ook met succes in het voorjaar gezaaid worden. Oudere rassen kunnen beter na de langste dag gezaaid worden.
Deze zgn. breedbladige amsoi, die bekend is over de hele wereld en groeit uit met grote groene, ronde bladeren. Jong blad is heerlijk pittig door de sla! Ouder blad wordt in roerbakgerechten gebruikt als “spinazie”. Door de snelle groei en goede koudebestendigheid is deze groente ook voor herfst- en winterteelt geschikt.

Rondbladige vrij plat groeiende rode amsoi. Een fraai gekleurde groente in de roer-bak-schotel! Jong blad is heerlijk pittig door de sla!

Deze geweldige winterbloemkool werd in 1982 in Co. Dublin verzameld bij een oudere boer en produceert prachtige kolen. Kim Tyler vertelde: "Het is jaar na jaar super betrouwbaar, ik kan me niet herinneren wanneer ik zaad van jullie heb ontvangen, maar het is de enige bloemkool die ik nu kweek, het is zo goed!" De oogst van deze overwinterende bloemkool is rond Saint Patrick’s Day: 17 maart.

Newlyn is een opvallende nieuwkomer voor betrouwbare oogst in de late tot zeer late herfst. Het ras onderscheidt zich door een goede zelfdekbaarheid (bladeren groeien over de kool, zodat deze wit blijft), een bijzonder vaste kool en een prima uniformiteit (prettig voor de tuinder). Tot laat in de herfst blijft het gewas erg gezond wat een gezonde onderkant garandeert. Een goede weerbaarheid tegen nachtvorst in combinatie met de opvallend vaste kool in de late herfst maakt dit ras erg gewenst om het seizoen mee af te sluiten. De goede houdbaarheid na de oogst wordt geprezen door zowel de consument als de groenteboer...!
Als je ze plant rond half tot eind juli, dan valt de oogst in half november tot half januari.

Wat een kleur!! Diepgroen met in de herfst een blauwgroene glans, sterk gekrulde bladeren. Deze eetbare decoratie staat mooi in de tuin en is geoogst geschikt voor decoratieve creaties in bloemwerk, pompoenshows etc.

Door hybridisatie is dit ras zeer fijn gekroesd, heeft een volle bladstand en overleeft een pittige vorst.

Wat is boerenkool toch een prachtige plant he? De fijngekroesde bladeren van dit ras groeien aan vrij compacte planten.

Een decoratieve groene boerenkool met veel langwerpige bladeren, die als lange tongen uit de basis van de plant steken. Het gekroesde heeft iets van het vibrerende van de leeuweriktong, vandaar de naam. De planten worden minimaal 1 m hoog en kunnen in het voorjaar doorgroeien, knip de bloemen weg en maak er een meerjarig boompje van!

ECO GETEELDE ZADEN! Wie denkt, dat rode boerenkool geen historie heeft, kan ik uit de droom helpen: Bejo kwam weliswaar rond 1990 met een hybride ras, maar veel ouder is deze tot 180-200 cm hoge blauwgroene boerenkool met licht gekroesd blad. De oorsprong ligt rond Lippstadt in het oude vorstendom Lippe. Met enige zelfspot wordt deze groep grote bladkolen (vanwege de gelijkenis) wel “Lippische Palmen” genoemd. De milde smaak van de sierlijke, vorstbestendige plant wordt beter naarmate de kou er over is geweest. Na het zaaien steeds de gewone groene plantjes scheiden van de roodgroene. Knip in het voorjaar de bloeistengels weg, dan ontstaat een meerjarig boompje!

Een bewust onzuiver gehouden "ras" ontstaan in 1859. Eigenlijk een mengsel van de voorlopers van onze boerenkool. Aan de 60-100 cm hoge stengels groeien gladde of gekrulde, groene of purpergroene bladeren. De winterharde planten geven in en na de winter een overvloed aan eetbare scheuten. Haal de bloeistengels weg en laat de plant een extra jaar doorgroeien: er ontstaat een echt koolboompje!

ECO GETEELDE ZADEN!Een prachtig oud ras, zoals deze nog in de 19e eeuw werd geteeld in Oost-Friesland (Duitsland). De bladeren zijn niet sterk gekroesd, hebben een tikje blauw in het zeer grote, groene blad en kunnen 1 m hoog worden. Bescherm de planten in de winter met acryldoek, dan kan je nog een tijdje (soms jarenlang) dooroogsten. Vanwege de sierlijke vorm, worden ze wel Duitse Palmkool genoemd. Boomkool zou ook een rake naam zijn!

Een oude Engelse kruising van gekrulde boerenkool met de zachte ‘Thousand-headed’ (nr.141200). Het resultaat: frisgroene, iets gekrulde, lange bladeren (lekker opeten) en na de (meestal zeer succesvolle) overwintering kunt u volop de broccoli-achtige scheuten oogsten! De smaak van het blad is zacht en opvallend aromatisch.

Sensatie in de groentetuin en prachtig in de wintertuin! Een boerenkool met een mooie purperrode kleur (groen na de kook). Curly Scarlet kleurt intensiever naarmate het kouder wordt en is in de herfst donkergroen met rode nerven. Dit ras is van het hoge type en geschikt voor herfst- en winterteelt. Het blad wordt ook in de bloemsierkunst gewaardeerd! In het voorjaar kan je de bloeistengels verwijderen en de plant wat snoeien, vaak blijft de plant nog enkele jaren doorgroeien en ontstaat er een boomkool!

Deze aantrekkelijke boerenkool heeft purperen bladeren met heldergroene gekrulde randen en opvallende felroze middennerven. Je plukt deze behoorlijk vorstbestendige boerenkool van onder naar bovenm, zodat de planten lang kunnen doorgroeien. In het voorjaar gaan de planten bloeien, de bloemknoppen zijn ook een delicatesse!

Sensatie in de groentetuin en prachtig in de wintertuin! Een boerenkool met een mooie purperrode kleur (groen na de kook). Redbor heeft de meeste intense kleur van alle gekleurde boerenkolen, is van het hoge type en geschikt voor herfst- en winterteelt. Het blad wordt ook in de bloemsierkunst gewaardeerd!

ECO GETEELDE ZADEN! Wie denkt, dat rode boerenkool geen historie heeft, kan ik uit de droom helpen: Bejo kwam weliswaar rond 1990 met een hybride ras, maar veel ouder is deze tot 180 cm hoge donkerviolette boerenkool met licht gekroesd blad. De oorsprong ligt waarschijnlijk in Ostfriesland (Duitsland). Met enige zelfspot wordt deze groep grote bladkolen (vanwege de gelijkenis) wel “Duitse Palmen” genoemd. De milde smaak van de sierlijke, vorstbestendige plant wordt beter naarmate de kou er over is geweest. Na het zaaien steeds de gewone groene plantjes scheiden van de roodgroene. Als je de plant wat snoeit en de bloei wegsnoeit zal de plant nog minstens een jaartje extra meegaan!

ECO GETEELDE ZADEN! Een rode boerenkool met oude “roots”: dit is een kruising uit 3 oude Duitse rassen door Ludwig Watschong. Bij de selectie is vooral gelet op zo compact, zo rood en zo vorstbestendig mogelijk. De planten worden ongeveer 80 cm hoog en hebben een lichte kroes. Bij strenge vorst blijft enige bescherming (vliesdoek) aan te bevelen. In Westfalen en Braunschweig werd rode boerenkool op een bepaald moment verdrongen door de groene.

Ontdek de verschillende tinten (en smaken) van rode en groene boerenkool en alle tinten er tussenin. Dit mengsel is een reisje door dit fraaie winterse koollandschap!

Middelhoge planten, die naarmate de winter vordert, fijner gekroesd wordt. Behoorlijk winterhard, kan al vanaf de herfst geoogst worden.

ECO GETEELDE ZADEN! Middelhoge planten, die naarmate de winter vordert, fijner gekroesd wordt. Behoorlijk winterhard, kan al vanaf de herfst geoogst worden.

Een ras uit ongeveer 1816 met los groeiende donkergroene bladeren. De stengel kan in 1 jaar 120 cm hoog worden. Bij milde winters (anders beschermen) gaat de kool jaren mee en groeit langzaam door. Deze kool staat wereldwijd bekend om zijn enorme bladproductie en is dan ook populair als betrouwbare voedselbron voor mens en dier. De eetbeleving is die van een pittige boerenkool, waar deze kool ook aan verwant is. Pluk het blad jong (voor een heerlijk hutspotje) en snoei de plant af en toe: kippen, konijnen, koeien…. ze zijn er dol op!
Deze kool wordt (samen met andere rassen) Tree Collard of Boomkool genoemd, vanwege de goede overwintering en uiteindelijk de stamvorming.

Een bijzondere telg van de broccoli, waarvan het blad een opvallend lekkere, zoete broccolismaak heeft! Uiteraard bloeit de plant ook, maar de bloemscheutjes zijn niet zo talrijk, maar wel smakelijk! Oogst het blad jong voor de salademix of laat ze volwassen uitgroeien tot blauwgrijs, gepunt en gegolfd blad (prachtige planten!) voor een heerlijk stamppotje… In Toscane heet dit hutspotje “Ribollita” en is erg populair in de winter. Meer recepten op www.mariquita.com
De kool kan enkele graden vorst verdragen net als boerenkool en palmkool. Ook heel decoratief in een pot!

Halflange, iets lossen kroppen. De smaak is mild, iets zoet zelfs. Bij kort roerbakken blijft de knapperige structuur behouden.