Eco en Oké Zaden, Bloembollen, Pootgoed en Planten

Een zeer winterharde, knolvormende Lathyrus! Het is zelfs een van de weinige meerjarigen van dit geslacht wiens lila bloemen nog lekker geuren ook!
In heel Europa een inheemse plant.
Aan het draadvormige wortelgestel komen knolvormige, langwerpige verdikkingen voor die al eeuwen lang bekend zijn als voedsel.
De plant wordt 30-100cm lang/hoog: een prima eetbare sierplant! De Franse noemen deze vergeten groenten “Hollandse Muisjes” (!) omdat sinds ± 1783 deze knolletjes vanuit het koele Nederland werden geëxporteerd naar Frankrijk.
Een oud recept: knolletjes 1uur koken, pureren en met melk en kruiden opdienen.
De bloemen, jonge scheuten en zaadpeultjes zijn ook eetbaar.

Een heerlijk maar tegelijk ook berucht knolletje...
Heerlijk: de knolletjes kunnen in het najaar worden geoogst en smaken rauw of in de roerbakschotel heerlijk “nootachtig”. Je kan ze roosteren voor een smakelijke koffie- of chocolademelkvervanger. In Spanje wordt van deze knolletjes de bekende horchata getrokken, een melkkleurige drank met notensmaak. Het knolletje is al eeuwenlang bekend (en in cultuur) in Afrika, Azië en Europa. Ze zijn gevonden bij Egyptische tomben van 2400 v.Chr. en de Zoeloe’s kennen het knolletje als sinds mensenheugenis als hulp voor spijsvertering en verbetering van de ademgeur.
Berucht: De tuinbouw kan enorm last krijgen van de wilde vorm van dit plantje, een rampzalig onkruid in de bollen- en aardappelteelt. Onze variëteit is echter niet rankend en bloeit niet, dus maakt geen zaad. Je hoeft dus niet bang te zijn om tot last te wezen voor de buurman die bollenboer is.

Open bestoven zaad van diverse Sarpo-rassen en -kruisingen. Ieder zaadje kan een nieuw ras voortbrengen, dat je dan via knollen verder vermeerdert. Verwacht vooral late, bloemige rassen met mogelijk een hoge opbrengst en vooral goede weerstand tegen de aardappelziekte. Eet dus na het eerste groeijaar niet meteen al die knolletjes op: plant de productiefste het volgende jaar uit. Pas na het 2e seizoen kun je een volwaardige oogst verwachten.

Een meerjarige plant, die aan het eind van het jaar ovalen knolletjes vormt. De smaak is iets zoet nootachtig, eet ze gekookt, gefrituurd of gebakken. Omdat veel leden van dit geslacht giftig zijn (net als veel familieleden van de aardappel) mogen de knollen niet rauw worden gegeten! Verplant en scheur de plant regelmatig, hij misstaat niet in de tuin: witte schermbloemen op 1 m hoogte en vaak aanwezig winterblad.
Er bestaan naast de Kleine Aardkastanjes nog twee andere soorten die ook Aardkastanje worden genoemd, het verschil is duidelijk te zien: Bunium bulbocastanum of Grote Aardkastanje en Conopodium majus, de Franse Aardkastanje vormen beiden maar één, wat grotere knol per plant. Deze twee soorten Aardkastanje mogen wél rauw gegeten worden.

Gewoon uit het “wild” eten wordt gelukkig steeds bekender! Deze inheemse, eetbare plant houdt van een zonnige tot licht beschaduwde plaats. Het jonge, malse blad wordt gegeten in salade of kort in de roerbak of pan als spinazie. De smaak is pittig als radijs met een aromatisch bittertje. Lapsane (de geslachtsnaam) betekent “eetbaar kruid” en werd al beschreven door Marcus Terentius Varro, een Romein die leefde van 116-27 v.Chr. De plant zaait uiteraard gemakkelijk uit, om dit te voorkomen kunnen “doorgeschoten” planten worden verwijderd.

Onze Belgische kweker Lieven David (VELT) teelde voor ons dit rijke mengsel en zegt er zelf over: Mijn Amarantmengsel (eenjarige planten) hebben dikke stengels, grote bladeren (tinten tussen groen en rood) en prachtige rode tot crèmekleurige, rechtopgerichte bloeiwijzen. De zaden zijn beige, rood of zwart. Hoogte: 80 tot 150 cm, naargelang het ras en de bodemvruchtbaarheid. Eet het blad in slaatjes of gestoofd, en de rijpe zaden als graan.

ECO GETEELDE ZADEN! Goede selectie van de aloude voorjaars- en zomerandijvie. Voor de herfstteelt ook geschikt, maar wat minder zwaar.

ECO GETEELDE ZADEN! Donkergroene kroppen (bij andijvie ook wel "stoelen" genoemd), zeer fijn gekarteld en ingesneden, geel tot crèmewit van binnen. In de laatste weken van de groei kunnen de kroppen samengebonden worden met een raphiastrengetje om het hart extra te bleken. Hoe bleker, hoe zachter de smaak! Teel deze soort op verhoogde bedden, krulandijvie heeft een hekel aan te nat.

ECO GETEELDE ZADEN! Deze mooie, purpergroene variëteit is zacht van textuur met een zoete smaak. Een goede selectie door jarenlange veredeling ontstaan uit oude rassen, bijna zonder stekels met een bloembasis (uitgegroeid) van ongeveer 10 cm in diameter.

Een selectie uit de ‘Green Globe’, bijna zonder stekels. Evenals dit oude ras geeft dit ras mooie, ronde bloembodems, die zacht van textuur zijn en lekker zoet. Oogsten bij een diameter van 12 cm is optimaal. De planten blijven compact en kunnen éénjarig geteeld worden.

Zeer geliefd in de Italiaanse keuken zijn deze fijne, extra smakelijke asperges. De "wilde" smaak komt weer helemaal terug op je bord. Dit soort groeit nog steeds aan de kust van de Adriatische Zee en komt dichtbij de smaak van asperges, die zo geprezen werden door Plinius (37-79 na Chr.) We krijgen van april tot de voorraad op is ook planten van de wilde asperge, zie 831150.

Een fraaie distelplant met verrassende toepassingen: eetbaar en genezend. Dat laatste zit al in de (Oudgriekse) naam verstopt, Eryngium betekent: genezing van indigestie en winderigheid!
Allereerst kan je in het voorjaar een donkere emmer boven de plant plaatsen, de jonge scheuten, die gaan groeien zijn heerlijk mals en eetbaar als asperge!
De bleekgroene plant wordt 15-60 cm hoog en vormt diepgaande en eetbare (!) wortelstokken. Ze worden gekookt of gekonfijt. De plant bloeit in juli en augustus met witte of lichtblauwe bloemen in tien tot twintig hoofdjes. Deze hoofdjes zijn ook eetbaar, 1-1,5 cm groot en omgeven door stekelige schutbladen (omwindselbladen).
Binnen de traditionele kruidengeneeskunde is een medicinale werking bekend tegen galstenen, infecties van de urinewegen, huidaandoeningen, hoesten en verstopping.
Deze meerjarige plant groeit het beste op kalkhoudende grond, in de zon.

Leuk verhaal, dat ik las op de website van onze collega Cruydt Hoeck: Op Voorne en Beierland heeft deze plant een bijzondere naam: Onrust. De naam is ontstaan uit een oud gebruik om de plant met een draadje aan de zolder te hangen. Door de opstijgende (warme) lucht gaat de plant draaien of bewegen. Zo lang de plant blijft draaien is er niets aan de hand. Houd de plant echter op met draaien of ging deze stil hangen dan was er een heks in huis. Nee dan liever een beetje Onrust in het huis.

ECO GETEELDE ZADEN! Een tamelijk sterk ras, met goede kansen voor de buiten teelt.
De slanke, halflange vruchten zijn donkerpaars, sappig en smakelijk.

Een professionele augurk, die je in elk stadium kan oogsten voor een “fijne” of grovere maat. Dit augurkje laat zich ook uitstekend als mini-komkommer eten. De planten vertakken gemakkelijk, het kleine blad zorgt voor goede zichtbaarheid van de vruchtjes. Doordat er geen bevruchting nodig is voor vruchtzetting (parthenocarpie) zal dit ras ook bij moeilijke omstandigheden gewoon blijven produceren. Resistent tegen komkommermozaïekvirus en meeldauw.

Een professionele augurk, die je in elk stadium kan oogsten voor een “fijne” of grovere maat. Dit augurkje laat zich ook uitstekend als mini-komkommer eten. De planten vertakken gemakkelijk, het kleine blad zorgt voor goede zichtbaarheid van de vruchtjes. Doordat er geen bevruchting nodig is voor vruchtzetting (parthenocarpie) zal dit ras ook bij moeilijke omstandigheden gewoon blijven produceren. Resistent tegen komkommermozaïekvirus en meeldauw.

ECO GETEELDE ZADEN! Een sterk, wat ouder ras, dat buiten een goede oogst geeft. De vruchten zijn tamelijk glad en bittervrij. Het oogststadium bepaalt de grofheid: wie van fijne, kleine augurken houdt moet dus vroeg oogsten, grotere vruchten kunnen als komkommertje worden gegeten of worden ingemaakt als “zure bom”.

Dit is net als de aardpeer, de zonnewortel en de Yakon een familielid van de zonnebloem. De plant is winterhard, meerjarig en is zeer bekend bij de Native Americans om zijn voedende en geneeskrachtige eigenschappen. Alle delen van de plant zijn eetbaar, een kleine opsomming:

• de wortels zijn rauw, gekookt of gebakken eetbaar. Hoe langer je ze bakt of kookt, hoe zoeter ze worden. Een oude traditie is om ze 3 dagen op een vuurtje te sudderen! De smaak typeren we als notig, zoet met een balsemaroma. De geroosterde wortel is een koffievervanger.
  
• jonge scheuten, groen of gebleekt, zijn heerlijk als smaakmaker in salades.
  
• ouder blad en bladstelen worden gekookt gegeten, grotere hoeveelheden helpen tegen slapeloosheid!
  
• jonge bloemstengels worden geschild en rauw gegeten als selderij.
  
• het zaad eet je rauw of gekookt. Roosteren en malen en vervolgens kneden tot een cake, die je niet eens hoeft te bakken! Het zaad is rijk aan olie.
  

In de oude Noord-Amerikaanse traditie wordt Balsemwortel als geneeskrachtig kruid gebruikt: maagproblemen, pijn, koorts, ontsteking remmend, etc. Raadpleeg de site van Plants For A Future voor meer info, wij hebben een deel van deze tekst ook van deze website.

Ook al om de sierwaarde is de plant niet te versmaden: warmgele, kleine zonnebloemen aan 20-60 cm lange stengels, gedragen door zeer droogtebestendig, grijs behaard blad.

Het ras met de donkerste bladeren: hoe meer zon hoe donkerder. De donkerpaarse stengels maakt het plaatje compleet, extra sierlijk voor bloembakken, maar uiteraard net zo lekker!

Nee, dit is NIET die Reuzenberenklauw, waar je flinke huidirritatie van krijgt... alleen als je zeer gevoelig bent voor alle schermbloemigen, kan je last krijgen bij het vastpakken van de stengels. Deze meerjarige soort is 90-180 cm hoog, geeft helderwitte schermbloemen en heeft leuke eigenschappen voor keukengebruik. In de Baltische staten en Rusland worden de net gegroeide stengels (voordat het blad zich ontvouwt) in de zon te drogen gelegd. Op deze stengels vormen zich dan zoete, witte kristallen. De 15-20 cm lange, jonge stengels kunnen gegeten worden en smaken naar een combinatie van zoete komkommer, kokosnoot en mandarijntjes. Oudere stengels kunnen geschild gegeten worden. Bij het schillen moeten dan wel handschoenen gedragen worden om huidirritatie te voorkomen. De grote, aromatische bloemknoppen zijn van mei tot augustus rauw te gebruiken in salades. De zaden zijn erg lekker: de smaak is enigszins vergelijkbaar met die van kardemom, bergamot, citroen en kamfer. Te gebruiken bij koken maar ook gemalen in salades.
Er zijn ook medische toepassingen bekend, zie hiervoor betrouwbare boeken of -websites.
Bijen zijn dol op de bloemen!

ECO GETEELDE ZADEN! Een kogelronde kroot met dieprode, sappige knollen. Geef ze na opkomst een mulch-laagje om uitdrogen te voorkomen. In elk stadium oogstbaar, maar wel voor de winter.

(vóór 1935) Een flinke biet, die een enorme opbrengst geeft van langwerpige kroten. Bij doorgroei kan de buitenkant wat minder fraai van kleur worden, maar het gaat om de heerlijke binnenkant: een aromatische, voldoende zoete, rode biet. Jong oogsten geeft een frissere, maar minder “wilde” smaak. Dit ras wordt in stand gehouden binnen de collectie “Eeuwig Moes”. Het loof is roodachtig groen, bij veel zon dieper van kleur, zodat de naam “Zwartblad” te verklaren is. Bij inkuilen in (iets vochtig) grof zand, kunnen de bieten de hele winter gegeten worden.

Een ras dat zeker in 1650 al bekend was, maar zelfs zijn oorsprong kan hebben in het oude Griekenland van 320 v Chr. De schil is schilferig en ruw als een boomstam met een zwartrode kleur. Een ideale sterke kroot om in zand in te kuilen voor winterberging.

Uit opgravingen is komen vast te staan dat al in 2000 v. Chr. (toen de bronstijd net begon) het bietenblad in de Oude Wereld werd gegeten en geofferd. De plant groeit wild langs oceanen en zeeën, maar de teelt lukt ook prima op de klei. Het dikke blad tijdig oogsten voor een zeer gezonde salade (vitamine A, C en vele mineralen) en geniet van de frisse, knapperige “bite”!

Steeds meer beseffen we dat de natuur om ons heen ook veel eetbaars te bieden heeft. Als ik met vrienden ergens wandel en zo her en der blaadjes in mijn mond stop oogst dat nog veel verbazing, maar we zijn grotendeels onze kennis daarover ontgroeid. Deze plant, die officieel Echt Bitterkruid heet, is heel lekker pittig als toevoeging in gemengde salade. Het versterkt bijvoorbeeld de smaak van rucola. Zaai gewoon regelmatig een pot vol en knippen maar! Even kort roerbakken met wat vruchtgroenten, zoals paprika en tomaat is ook een toepassing. Tenslotte: de bijen vliegen graag op de gele lintbloemen.

De donkerblauwe bessen, oorspronkelijk uit Mexico, worden ongeveer 1 cm in diameter. Een Solanum melanocerasum, denk ik, maar dan wel rauw perfect eetbaar. Wat zeg ik? Zoet, met een duidelijke dropsmaak! De makkelijke planten worden 140 cm hoog en breed, en dragen vanaf augustus volop trosjes waar je van kunt snoepen. Gekregen van een vriend met goede connecties in Latijns-Amerikaanse eettuinkringen. Wees niet te gretig met rauw eten, te veel bessen (meer dan 30) per dag lijkt me niet goed, het blijft een Solanum... Uiteraard heerlijk voor jam, dessertsaus e.d.