Meerjarige Kruiden

Deze fraaie, wilde plant heeft belangrijke eetbare en medicinale eigenschappen. De planten kunnen tot 1m hoog worden en bloeit in zomer tot vroege herfst met helder lilaroze bloemtrosjes met fraai getekende lipbloempjes. Eetbaar zijn de jonge uitlopers: kook ze als vervanger voor asperge; tip: donker laten groeien om gebleekte scheuten te krijgen. Hoewel de geur niet altijd als prettig wordt ervaren, is de smaak dat zeker wel!
De knollen, die in de herfst worden gevormd, zijn zowel rauw als gekookt een voedzame en aangename lekkernij: mild notig van smaak, vergelijkbaar met het familielid de Crosne. Vermalen, gedroogde knollen kunnen aan broodmeel worden toegevoegd.
Voor gebruik als geneeskrachtig kruid (wondheling, krampstillend en nog veel meer) raden we aan om eerst je goed in te lezen.

Dit hele bekende wilde blommeke kan in vochtige omstandigheden gemakkelijk 2 m hoog worden. Bij ons in de Biesbosch zoemen de bijen van blijdschap om al die nectar, die de lichtroze bloemen produceren op te snoepen. De bloemen bloeien in lange staarten van onder naar boven, als de plant bovenaan nog bloeit, dan heeft deze onderaan al zaad gevormd. We hoeven niet bang te zijn dat deze fantastische plant ooit uitsterft...
De bloemen, bladeren, wortels en stengels zijn allemaal eetbaar. Eet de jonge bladeren rauw of gekookt, zeer jonge scheuten zouden goed een dunne asperge kunnen vervangen. Stengels zou ik altijd gekookt gebruiken en het liefst even schillen, ze binden je soep en zijn licht laxerend. De bloemen eet je in de knop en rauw in salades. Van de gedroogde bladeren maak je een (iets) zoete thee, die in Rusland “Kaporie-thee” wordt genoemd.
Binnen de fytotherapie is het kruid vooral bekend als huismiddeltje tegen kleine darmproblemen, uitwendig gebruik tegen ontstekingen en pijnverzachting.

Het lancetvormige blad is groot en groeit massaal, 50 cm er bovenuit steken de aartjes vol met roze bloemetjes. Aan de wortel dankt de plant zijn griezelige naam, deze is nl. dik cilindrisch en slangachtig gebogen. Deze wortel bevat grote hoeveelheden looistoffen en enig antrachinon. Geneeskrachtig bij mond- en keelonstekingen. Geef deze meerjarige plant een vochtig plekje.

Deze soort is de belangrijkste bron van onze mentholsnoepjes! Althans de Japanse variëteit uit deze smakelijke wilde mint. De vrij milde smaak past bij veel gerechten en geeft een zachte muntthee. Geef de planten een vochtig plekje, ze zijn niet bang voor natte voeten.

De klassieke schrijvers waren al op de hoogte van de werking van dit kindvriendelijke geneeskruid. Gebruikt worden de uitgegroeide wortels. Deze bevatten kamfer, bitterstoffen, inuline, pectine, hars, slijmstoffen en etherische oliën. Werkzaam tegen o.a.: maagstoringen, bronchitis, hoest, bacterieziekten, stress, jeuk (uitwendig) en infecties. Diabetici gebruiken de zoetstof als suikervervanger. Veelzijdig! De geelbloeiende plant wordt 100-150cm hoog en heeft een flinke bladbasis.

Een prachtige, meerjarige plant met fluweelzachte, grijsgroene en naar citroen geurende bladeren. Aan de top van de rode stengels pronken de goudgele trompetbloemetjes. De bloeiende planten leveren zeer geneeskrachtige plantensappen. In een studie geleid door Prof. Nadja Cech op het UNCG, waar een aantal planten werden gescreend voor antibiotische werking, is een van de sterkste reacties verkregen uit deze Oosterse Alkanet. We gaan de eetkwaliteit van bladeren en bloemen ook testen, doe je mee?
De plant bevat in elk geval Pyrrolizidine Alkaloïden om zichzelf te beschermen tegen belagers. Teveel van deze stoffen binnenkrijgen is schadelijk, heel veel planten (vaak kruiden) bevatten deze stoffen. Gevarieerde voeding en geen thee maken van alleen de Alkanet is het advies om schadelijke gevolgen te voorkomen. We weten nog niet voldoende over deze stoffen, maar het vermoeden is, dat kleine hoeveelheden gunstig kan zijn voor onze weerstand.
Een belangrijke aanvullende eigenschap is de goede verfeigenschappen om wol en katoen te kleuren. Verwacht een mooi scala aan beige tinten.

Een prachtige (maar zeer giftige!) plant met een zeer oude historie. Het grote glanzend groene blad groeit in een rozet. De bloemen komen net boven het blad uit, de spitse bloembladen hebben een stervorm en wit met violette nerven in het centrum. Na de bloei ontstaan de donkergele (eerst groene) bessen. In de Middeleeuwen geloofde men dat de dikke wortels bijzondere eigenschappen hadden. Ze zijn onregelmatig gevormd en met enige fantasie zie je er een mannetje in; het zgn. 'Alruinmannetje'. In die tijd was de “signatuurleer” algemeen erkend: een gelijkenis verbond de plant met het afgebeelde deel van het menselijk lichaam, in dit geval dus het gehele lichaam. Vanwege langdurige hallucinaties bij lichte dosering werd de plant veel in magie en hekserij gebruikt.

Winterharde plant, bittere smaakmaker, ook geneeskrachtig (spaarzaam gebruiken!) Beroemd is de absintlikeur, die een poosje verboden is geweest en daardoor zeer gewild!

In Afrika is dit zonder twijfel de oudste en bekendste medicinale plant!
Bekend is de Wilde-Als-Brandy, die rust-gevend en pijnstillend is. Trek thee van deze plant tegen verkoudheid en griep (niet langer dan 7-10 dagen achtereen).
Veel toegepast wordt het extract tegen b.v. luis, de hallucinerende eigenschappen nopen tot voorzichtigheid bij roken! Ontdek ook de bijzonder sierlijke eigenschappen van deze 1-2m hoge, fijn generfde, groengrijze plant, die niet onderdoet voor de A. annua (505500). Een originele haag, die bij aanraking geweldig geurt!

Een veelzijdig en geheimzinnig kruid! Indianen (sorry: Native Americans) geloven dat de plant paranormale begaafdheden verbetert, de Ojibwa stam gebruik(t)en de plant derhalve in religieuze ceremonies. De likeur vermout is een gedistilleerde wijn die op smaak wordt gebracht met Artemisia. Verder is aangetoond, dat het extract van het blad en de stengel van deze soort remmend en zelfs dodend werkt op de schimmel Phytophthora, de veroorzaker van de aardappelziekte in aardappels en tomaten (zie www.redalyc.org). Geef de plant een zonnige, goed gedraineerde grond, de plant is dan meerjarig. Met de thee wordt in oude Indiaanse tradities veel in- en uitwendige ziekten en ontstekingen bedwongen. Grappige toepassing is het heerlijk kruidig geurende blad als deo, bijvoorbeeld bij zweetvoeten!

Frisse mint- of muntsoort met een duidelijke appelgeur! Het blad is behaard en heeft een wollige touch. De bloei is wit. Een heerlijke mint voor thee en frisse gerechten.

Zo‘n geurige basilicum als deze grote soort (tot 120cm) kom je zelden tegen!
De plant maakt grote, fluweelzachte bladeren en volle, witte bloemtrossen (die overigens ook eetbaar zijn!).
Idee: zet de plant in een flinke pot en laat deze in een kas of koele kamer overwinteren. In de loop der jaren ontstaat een houtig stammetje.

Een zeldzaam aangeboden en zeer geurige soort! Nauw verwant aan Ocimum gratissimum krijgt deze overblijvende soort ook een houtige basis. Uiteraard moet de plant wel ‘s winters naar binnen (20̊C). In 1 jaar groeit deze Afrikaanse basilicum tot 1 m hoogte en het zijn de bloemetjes, die een zalige kruidnagel- tot kamfergeur verspreiden. De bereiding tot aromatische olie in Afrika is een belang-rijke toepassing! Ook in een kruidige en geneeskrachtige thee maar uiteraard als smaakmaker in gerechten een topper.

Dit liggende, sterk vertakte dwergstruikje wordt niet hoger dan 15 cm. De fijne, witte, kruikvormige bloemetjes hebben een speels rood tuitje (kusmondje), na de bloei ontstaan kleine rode besjes, die arbutine, looistoffen en flavonglycoside bevatten, geneeskrachtig tegen blaasontsteking. De plant kiemt langzaam en groeit het liefst op droge, zanderige plaatsen. Het gedroogde blad geeft samen met aluin een goede blauwe kleurstof.

Pijpvormige bloemen groeien in ronde kluwen aan één meter hoge stengels. De bloemen verschijnen in rode, roze en lila tinten. Het blad is zeer aromatisch en eetbaar: lekker in vleesgerechtenen salades, je maakt er een verrukkelijke, kruidige thee van met Earl Grey aroma. Er zijn veel geneeskrachtige toepassingen bekend.

Een subtiel getinte, maar weinig bekende Monarda met enigszins gevlekte, lilaroze bloemen. De bladeren bezitten een zeer sterke citroengeur en geven uw kopje thee het echte Earl Grey aroma. Ook voortreffelijk voor potpourri’s. ‘s Winters goed beschermen, de plant is iets gevoeliger dan veel andere Monarda’s en worden vaak als eenjarige plant geteeld.

Een meerjarige wildbloem uit Noord-Amerika met een zeer sterke geur. De lavendel-kleurige lipbloemen, in bolle kransen bijeen, zijn een lust om te zien. Het blad lust een ieder wel in gerechten of thee.

Een echte telg van de muntfamilie. (Engels = Mint, Nederlands = Munt) Het voordeel van dit droogtebestendige soort is, dat het niet woekert en toch goed winterhard is. Het blad geurt heerlijk naar frisse munt en je maakt er dan ook een heerlijke thee van! De bijna witte bloei is bij vlinders en bijen zeer populair. Hoogte 60-100 cm.

Op een afstand geeft de bloeiende bergsteentijm de indruk van echte tijm: zacht lila en een gezoem van bijen en hommels! Dichtbij valt de frisse muntgeur op, die ongeëvenaard is: een vleugje tijm en kamfer zijn duidelijk merkbaar! Het blad lijkt wat op oregano (qua vorm) en de bloei van de duizenden lipbloemen kan tot diep in de herfst doorgaan als de uitgebloeide plant direct wordt teruggeknipt. De smaak is pikant en muntachtig, zowel blad als bloem is eetbaar in salades, in vlees- en visgerechten, aardappels, kruidenboter etc. Geef de planten een zonnige plaats, goede drainage en enige bescherming in de winter.

Deze compacte Bergsteentijm is een prachtig blauw bloeiende, bijenlokkende verschijning! De (relatief) grote, opvallend paarsblauwe bloemetjes zijn goed zichtbaar boven het gewas. Deze meerjarige planten bloeien binnen 12 weken (vanaf een voorjaarszaai) en zullen na aanplanten de hele zomer een zee van blauwe bloemen geven. De zoete, muntgeur van het lichtgroene blad trekt vlinders en bijen aan. Deze uitstekende tuinplant combineert goed met andere planten op een zonnige standplaats in de border of in potten en heeft tevens uitstekende bodembedekkende eigenschappen.
De smaak is pikant en muntachtig, zowel blad als bloem is eetbaar in salades, in vlees- en visgerechten, aardappels, kruidenboter etc.

De jury van Fleuroselect prees Marvelette Blue om zijn intens paarsblauwe kleur, compacte groeiwijze en vroege bloei. Beloond voor zijn uitstekende prestaties als de nieuwe generatie Calamintha uit zaad, gaat deze blauwe schoonheid schitteren als een terechte 2016 Gold Medal winnaar.

Deze meerjarige plant komt in West- en Midden-Europa ook in het wild voor. Ze worden (inclusief de speelse, witte schermbloemen) ongeveer 1 m hoog en houden van vochthoudende kleigrond. Als keukenkruid worden de smakelijke en aromatische blaadjes in soepen, sauzen, maar ook rauw in salades (vooral samen met tomaten) gebruikt. Als geneeskruid is thee bij verkoudheid een bekend en verlichtend middel.

Een fijngebouwde witte schermbloemachtige met de voor de soort typerend geveerd blad. De hoogte is 75 cm. In de natuurgeneeskunde gebruikt men de wortel vanwege hoest remmende werking.

Deze fijne variëteit geeft een flinke, winterharde pol met zeer dunne, holle stengeltjes. Elke 3 jaar verplanten naar een ander plekje. De plant herstelt zich weer na een “knipbeurt”. Bieslook is eetlust bevorderend.