Geneeskrachtige Kruiden

Een prachtig plantje, wat nog zeer zelden voorkomt in Zuid-Limburg. Gedrongen groei (hoogte 30 cm) met donkergroene blaadjes en rozerode lipbloempjes. Bij kneuzing geurt de plant heerlijk kruidig. Vroeger werd het blad en de bloem gebruikt bij eetperikelen of uitwendig bij wonden.

Vanuit Zuid-Europa is deze prachtige, zeer winterharde plant hier en daar verwilderd in onze natuur: een stinzeplant dus. Sierlijk geveerd blad met bovenin trossen van witte, roze of blauwe lipbloemen. Ideaal voor de informele- of wildtuin. Galega is Grieks voor “melk te voorschijn brengen”. Zolang de plant niet bloeit stimuleert de plant melkproductie bij kraamvrouwen maar ook bij dieren. Sinds de oudheid wordt Galega al gebruikt, ook voor verlaging van de bloedsuikerspiegel en ter bevordering van spijvertering en vochtafdrijving. Let op: tijdens en na de bloei wordt de plant ongeschikt en zelfs giftig!

Een zeer populaire plant uit tropisch Azië, die belangrijk is binnen de traditionele geneeskunst, bijvoorbeeld tegen reuma. Verspeen 5 planten in een pot, dan heb je in elk geval zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen en dus vruchtzetting. De zaden zijn heel populair als kralen, maar ook om olie uit te persen, de plant is zeer decoratief als kamerplant en kan in de zomer buiten staan, regelmatig flink snoeien verfraait de vorm. Een zeer belangrijke reden om deze plant te kweken zijn de traditionele overleveringen dat het verpulverde zaad de vruchtbaarheid bij man en vrouw verbetert.

Een sierlijke plant, 1-1,5 m hoog, groot elliptisch blad met opvallende nerven en een gele bloemtros. De wortel wordt tegen maag- en darmaandoeningen gebruikt.

Een distel met rode stengels en groot grijsgroen blad. Bovenaan de stengels prijken de oranjegele bloemhoofdjes. Aan de naam hangt een middeleeuws luchtje en dat klopt ook, sinds die tijd wordt dit kruid aangewend voor maag-, lever- en galkwalen. Voor een gezegende gezondheid... Hoogte 40 cm. Voor één en tweejarige teelt.

Een luchtig bloeiende, forse plant van 30-80 cm hoogte (afhankelijk van vochttoevoer) met hemelsblauwe trompetbloemetjes. Typerend zijn de balvormige vruchtjes, waar de plant de soortnaam “inflata” aan dankt (=opgeblazen of gezwollen). Naast de sierwaarde blijkt uit de naam ook de historie als tabak, het roken schijnt een euforische ervaring te zijn, die de indianen graag zochten (en zoeken?) De moderne roker gebruikt deze tabak als afkicktabak om van de nicotine af te komen, lobeline is minder verslavend, zo schijnt. Kleine hoeveelheden als thee zijn heilzaam voor zenuwstelsel, luchtwegen en keel. Men experimenteert momenteel met lobeline als groeiremmer op kankercellen. Let op: overdosering is gevaarlijk en experimenten zijn op eigen risico!

Dit familielid van de tomaat is in India, Japan maar ook in de VS enorm populair vanwege de gezonde extracten die er uit gemaakt worden. Lees er internet maar op na: alle levensfuncties blijven langer vitaal…! De plant is in de kas of binnen te overwinteren, na de gele bloei ontstaan rode vruchtjes.

Een klimmertje met prachtige belvormige bloemetjes, bleek groenwit met purperen buitenkant. De wortels (pas na 3 jaar oogsten) worden net als van echte Ginseng gebruikt om er energie gevende tonics van te maken.

Deze zeer winterharde, Chinese struik is nog tamelijk zeldzaam, wij hebben regelmatig vers zaad uit het Arboretum Kalmthout. De groei is vrij kalm, na 10 jaar zijn de struiken ongeveer 150 cm en snoeien is geen probleem. Het vijfdelige, harige blad is groot en uit witte bloeibolletjes groeien blauwzwarte bessen, die lang kunnen narijpen. De takken zijn bedoornd. In de 19e eeuw werd dit soort nog onder het Panax-geslacht gerangschikt, de bekende Ginseng (zie edepot.wur.nl) Gelukkig is deze struik veel gemakkelijker in de teelt en wordt gezien als een mildere vorm van de gewone Ginseng, werkzame componenten zijn eleuterosiden, sterolen en flavonen.

De frisgroene, bossige plant is gesteld op niet te natte grond. De blauwe lipbloemen bloeien aan 30-50 cm hoge stengels in een lange rij. Een belangrijk kalmerend geneeskrachtig kruid, ook tegen hoofdpijn. Een ideale plant, die ook zeergoed gedijt op drogere plekken en in de schaduw.

Alleen om de naam al wil je dit plantje hebben! Guichelheil is een kruip- of hangplantje met glanzend, klein blad en kleine, oranjerode bloemetjes. Deze sluiten zich bij naderende regen en werken dus als een weerhuisje! Het plantje wordt als geneeskrachtig kruid aangewend, in verband met de aanwezigheid van giftige stoffen is deskundigheid bij de bereiding zeer vereist. Nog meer Anagallissoorten: zie hoofdstuk "eenjarige bloemzaden".

Allereerst is echte guldenroede bekend om de gele kleurstof om stoffen en wol te verven. Medicinaal is de thee bloedzuiverend. Verder is de stimulerende werking van nier en blaas bekend. De plant met mooie gele bloemtrossen wordt ongeveer 1m hoog. Bloeitijd aug-okt.

Zeldzame meerjarige plant, die hoog opschiet en talrijke bloemkransen over de hele stengel verdeeld heeft. De lipbloemen zijn grappig behaard en lilaroze tot rood van kleur. Dit oude geneeskrachtige kruid werkt door de hartactieve glycosiden versterkend bij hartklachten, nervositeit en angst. Hoogte 30-200cm, afhankelijk van de vochthoeveelheid. Bloeimaanden: VI-IX. Ideaal bij de vijver, woekert niet.

Een bijzonder kruid, dat ook nog eens heel sierlijk in de tuin pronkt. Zowel de jonge scheuten als de wortel is een zoete smaakmaker in gerechten. In China is deze plant populair als enkeling (nooit in een kruidenmix) en wordt o.a. gebruikt als: antibacterieel, krampstillend, bloedzuiverend, zenuwkalmerend etc. Niet gebruiken in de eerdere stadia van zwangerschap. Altijd deskundigen raadplegen omdat een te sterke dosering een averechtse werking heeft. De plant heeft een één- of tweejarige cyclus, afhankelijk van de zaaitijd. Stengels groeien 80-150 cm hoog, fraai getande bladeren en lipbloemige, lilaroze bloei, die in kransen rondom de stengel geplaatst zijn.

Een natuurlijke vlooienvijand! Vroeger het huismiddel tegen vlooien bij honden en katten, probeer het uit... Deze telg van het vlooienkruidgeslacht is 50 cm hoog met gele bloemhoofdjes, dezelfde vorm als madeliefjes. De bloei is heel rijk van juli-september. Aan de naam zie je het al, dat hier vroeger ook dysenterie mee werd bestreden. De plant komt nog in het wild voor. In de natuur (tijdens kamperen bijvoorbeeld) houd je de planten boven een kampvuurtje om vliegen, muggen en andere insecten te verdrijven.

Dit familielid van de stokroos en kaasjeskruid groeit in het wild op zilte en brakke gronden. In de tuin past hij zich naadloos aan. De plant kan 1,5 m hoog worden, heeft grijs viltig blad en 5 cm grote open (enkele) bloemen: wit of lichtroze. De "althaeawortel" komt van deze plant en is geneeskrachtig werkzaam op het gebied van longen en ademhaling. Meerjarige plant.

Een harde groeier, die gemakkelijk een heg geheel bedekken kan met het esdoorn-achtige blad en de witte bloemtjes, die uitgroeien tot (eerst rode, daarna paarse) besjes. De plant is giftig (niet voor vogels) en wordt veel aanbevolen in de traditionele homeopathie. Deskundig gebruik is uiteraard een voorwaarde, laat je goed informeren! Ondergronds vormt zich een verdikte wortel. De teelt in een grote pot is een goede optie om woekeren te voorkomen.

Dit bekende wilde plantje is herontdekt! Jong geoogste rozetjes zijn heerlijk (en gezond!) in salades of als topping op soepen. De bloemknopjes zijn ook eetbaar, de jonge (tasjesvormige) vruchtjes zijn lekker pittig in de soep of een roerbakmengsel. De worteltjes zijn heerlijk scherp en worden als vervanging voor gember! Reken wel op uitgebreide vermeerdering als je de plantjes tot zaad laat komen, maar ja: wieden kan altijd nog...
In de volksgeneeskunde werden/worden aftreksels gebruikt tegen bloedingen, ontstekingen van de urinewegen, en als kompres op open bloedende wonden. Ook wordt het in combinatie met maretak en meidoorn gebruikt tegen hoge bloeddruk. Zie voor veel meer toepassingen op internet, het is een kruid, dat zonder risico veelvuldig kan worden gebruikt.

Na enkele jaren geeft dit oude, traditionele Indianenkruid zijn geheim prijs: geneeskrachtige wortels, die in het voorjaar worden geoogst. Op internet staan doseringen en toepassingen beschreven. Het experimenteren met geneeskrachtige kruiden vereist kennis en voorzichtigheid. Hogere doseringen kunnen dodelijk zijn! Wortels zijn meestal zeer goed voor normale consumptie geschikt. Bijt een klein stukje af, als de smaak goed is: veilig, als ze bitter zijn: uitspugen, licht toxisch. De plant is bij ons winterhard en voelt zich thuis op zowel vochtige als droge gebieden en in de zon, maar ook in de schaduw! Het blad komt in paren, net als acacia-achtigen, “on-top” de lange trossen groenwitte buisbloemen, ze lijken op lupinen, hoogte 75-150 cm. Bijen kruipen graag in deze voedselrijke bloemen. Na rijping ontstaan vrolijk ratelende peultjes met zaden. Er bestaat ook een Aziatisch familielid van de Hokjespeul, deze heeft dezelfde werking.

Een gemakkelijk groeiend kruipertje, dat zomer en winter de ronde, gelobde blaadjes vertoont. De trompetvormige, kleine bloemetjes komen in trosjes in de zomer. Het plantje groeit zowel in de zon als in de schaduw, als de grond maar vochtig en vochthoudend is.
Het jonge blad is zowel rauw, in de soep of in de roerbakschotel een fijne toevoeging door het kruidig en aromatische bittertje. Hondsdraf is ook een smaakvolle toevoeging (zowel vers als gedroogd) in de kruidenthee. En wat te denken als toevoeging (naast of in plaats) van hop in de bierbereiding?
Veel geneeskrachtige toepassingen zijn bekend: verkoudheid, wondverzorging, ooginfectie en nog veel meer, zoek er de gespecialiseerde boeken en websites maar op na!

Dit broertje van de bekende Rooibos en smaakt iets zoeter. Omdat honingbosthee niet bitter wordt kan je deze lekker laten sudderen op een laag vuur om de hele kamer van een heerlijke, zoete lucht te vervullen! De struikjes maken staartvormige takken, die helemaal vol komen met warmgele, brembloemen. De bloemen geuren zoet als honing. Deze fraaie en smakelijke struikjes kunnen een lichte vorst verdragen (Zone 9)

De echte Hop uit zaad! Er komen 50% mannelijke en 50% vrouwelijke planten uit. Laat ze lekker door elkaar groeien, de vrouwelijke planten krijgen de beroemde decoratieve hopbellen. Hop werd vroeger gedroogd in kussens gedaan om de slaap op te wekken, maar u kunt er ook (evt. samen met valeriaanwortel) een heerlijke rustgevende thee van trekken. Jonge scheuten van hop zijn rauw of gekookt een delicatesse! Het gele poeder tussen de schubben van de bellen geven de kleur en bittere smaak aan bier.

Op een hoogte van 40-60 cm tonen langwerpige trosjes de stervormige, oranje bloemetjes met gele uitstekende lokkwastjes. Ze bloeien lang door, net boven het lancetvormige blad. Geef ze een zonnige, goed drainerende plek, de uitgebloeide bloemen wegknippen bevordert de doorbloei. Het beste is om ze in een flinke pot te kweken, zodat ze bij vorst even de schuur of het kasje inkunnen. Van oorsprong komt deze fantastische plant uit Zuid-Afrika, wij kopen het zaad bij onze kweker in Portugal.
Deze plant staat bekend om zijn geneeskrachtige eigenschappen, het sap wordt gebruikt tegen bijen- en wespensteken, muggenbeten, bromvlieg, blaren, koortslippen , mondzweren, gebarsten lippen, vingertoppen, hakken, zonnebrand, brandwonden, droogt acne uit en nog veel meer.

Zaaien april buiten. Planthoogte 40 cm. Plant heeft grote sierwaarde door de blauwwitte bloei-aren. Keuken- en geneeskruid.

Een beroemd geneeskrachtig kruid in de Aziatische geneeskunst. Het immuunsysteem zou versterkt worden en in dat verband helpen tegen verkoudheid, ontstekingen en allergie. Deze eenjarige plant wordt 60-100 cm hoog en wordt geoogst en gedroogd als deze in volle bloei is. De plant is fraai met het zeer fijngenerfde blad en de lilablauwe bloeistaartjes. Ondanks massale toepassing van dit kruid is voorzichtigheid geboden en nemen we geen verantwoordelijkheid voor effecten of resultaten.

Dat sierlijk ook zeer gezond kan zijn bewijst deze mooie licht lilaroze bloeiende Kaasjeskruid. Zowel de bloemen als de blaadjes zijn eetbaar en van de beide trek je een gezond makende of gezond houdende thee, onder andere tegen verkoudheid en verzacht de keelpijn. Dat is goed te begrijpen als je beseft dat de plant etherische oliën, looistoffen, tanninen, flavonoïden en anthocyanen bevat en een hoog gehalte aan Vitamine A, C, B1, B2 en Caroteen. Bijen, hommels en vlinders bezoeken de bloemen graag. Tenslotte: snijd af en toe een stengel met bloemen voor een poosje vaasgenot. Bloei: op 100 cm hoogte van juni-september.

De meest bekende soort onder de kamferbomen van Azië. Kamfer wordt gebruikt als specerij, in wierook en als medicijn. Tevens als insectenwerende substantie. Dit familielid van de laurier herbergt zijn eterische olie in het blad. De plant gedijt bij ons prima als kamerplant en heeft vrij groot, ficusachtig blad. Heerlijk om af en toe eens een blad te plukken en aan te ruiken....

Geneeskrachtige en lekkere thee wordt getrokken van in de schaduw gedroogde bloemhoofdjes. Oogst de bloemetjes door ze met een vork van de steeltjes te ritsen, de thee is heilzaam tegen allerlei kwalen. In het wild groeit eenjarige kamille (vaak samen met klaproos) waar de grond is verstoord door bv. graven. Zaaihoeveelheid per ha: 2-3 kg (bij directe inzaai)

Kardemom wordt wel “De Koningin der Specerijen” genoemd en is al meer dan 3000 jaar in gebruik. Na saffraan en vanille de belangrijkste smaakmaker in zowel zoete als hartige gerechten. In India groeit de gemberachtige (op riet lijkende) plant in de natuur, maar wordt in de gehele tropen (op 750-1500 m hoogte) gecultiveerd. Gebruikt worden de groene, onrijpe vruchtjes, zowel het schilletje als het zaad worden geoogst. De smaakervaring is heel complex: mild, bitter en zoet zoals bergamot, citroen en kamfer. Producten en gerechten als koek, gebak, desserts, curry, koffie, thee, drankjes, snoepjes, worst, likeur, zeep, parfum, tandpasta... aan alles geeft kardemom zijn unieke aroma, smaak en/of geur!
Binnen de geneeskunde wordt Kardemom gebruikt als afrodisiacum, om de spijsvertering te reguleren, de eetlust te bevorderen, bij flatulentie en kolieken. Het is stimulerend en opwekkend, vooral op de longen en de nieren. Ook bezit Kardemom ontstekingsremmende, pijnstillende en hartversterkende eigenschappen. Het verlicht krampen en is slijmoplossend.
Let op: de planten zijn meerjarig, maar niet winterhard. Zet ze vanaf oktober-april binnen, in de zomer mogen ze op een half beschaduwd plekje buiten staan.

Fraaie Nieuw-Zeelandse kuipplant met nuttige eigenschappen. Het stevige, leerachtige blad is donkergroen en onderaan grijs viltig, als een rozet gerangschikt aan de takken. De donkerrode bloei is fantastisch in uitbundige trosjes. Na de bloei ontstaan de houtige vruchtjes, die na rijping in 3 delen zich openen en de kleverige zaden zichtbaar maken. Van deze zaden wordt een diepblauwe kleurstof gemaakt. De plant is rijk saponinehoudend: dit wordt medicinaal gebruikt bij urineafdrijving. Saponine geeft ook een uitstekende bescherming tegen insecten en schimmels. Grappige toepassing is het gebruik als vissenvanger: grote hoeveelheden van deze struik worden door de Maori's in het water gegooid, waardoor vissen verdoven, sterven (gevoelig voor saponine) en vervolgens gevangen kunnen worden.