Geneeskrachtige Kruiden

Een meerjarige, fors groeiende plant met gele schermbloemen, die zeer sterk zijn als snijbloem. De hoogte is (afhankelijk van de standplaats) 80-150 cm en de bloei begint in juni met een nabloei tot diep in de herfst. De botanische naam “Tanacetum” is vermoedelijk afgeleid van het Oudgriekse woord “athanasia” dat “onsterfelijk” betekent. Het heeft deze naam waarschijnlijk te danken aan het feit dat de bloemen niet makkelijk verwelken en lang hun gele kleur behouden, maar het kan ook duiden op een soort levensdrank die ervan gemaakt werd. Ook werd boerenwormkruid gebruikt voor het conserveren van lichamen.
De klierharen aan het sierlijk geveerde blad zijn verantwoordelijk voor de typische kamferachtige geur, die een signaal geeft dat de plant wel eens giftig zou kunnen zijn. Welnu, dat is ook zo: de olie, die uit de plant kan worden gewonnen is in principe giftig, een reden waarom het in de Verenigde Staten verboden is om de plant te verkopen (wat natuurlijk onzinnig is, binnen de geneeskunst gebruiken we juist dat gif in de juiste dosering). Mieren houden niet van boerenwormkruid, daarom werd het kruid vroeger wel bij keukendeuren geplant.
Geneeskrachtige eigenschappen: uitwendig kan het gebruikt worden als lotion bij schurft. Wat boerenwormkruid in de schoenen geplaatst zou helpen tegen chronische koorts. In de fytotherapie wordt het gebruikt tegen onder andere artritis en verkoudheid. In de plant komt het giftige thujon voor dat wormafdrijvend (spoel- en lintwormen) is. Verkeerde doses veroorzaken duizeligheid, krampen, buikpijn en kunnen dodelijk zijn.
Verdelgingsmiddel: de etherische oliën uit de plant, zoals triticine, irisine en graminine worden gebruikt in de receptuur voor insectenverdrijvende middelen.
Als voedsel: in kleine hoeveelheden wordt boerenwormkruid vermengd in groenkoeken of ovenkoeken en gebruikt om de smaak van eieren te verbeteren.
Verfplant: de bloem is een dankbare “leverancier” van gele kleurstof.
(bron: o.a. Wikipedia)

Deze meerjarige plant is inheems, maar zeer zeldzaam (en beschermd) in ons land. De plant bloeit in kransjes rondom de stengel met fraaie lilaroze bloemetjes, die veel nectar bevatten en dus erg in trek zijn bij vlinders, bijen en andere insecten. Hoogte 40-50 cm.
De blaadjes en bloemetjes zijn kruidige smaakmakers, vers of gedroogd, door gerechten of rauw door de sla, ook maak je er een heerlijk kruidige thee mee. De smaak heeft tonen van basilicum en tijm.
Bronnen vermelden, dat de plant een goede invloed heeft op de spijsvertering, we lazen ook over wondbehandeling.
Van het blad wordt een bruine en gele kleurstof gewonnen, een goede verfplant dus.

Zeer sterke munt, die heel gemakkelijk groeit in de zon of schaduw. De smaak is stevig door het hoge mentholgehalte en het blad wordt daarom al sinds mensenheugenis gebruikt tegen beginnen keelpijn. Een heilzame en smakelijke thee ligt dus voor de hand, maar ook gesnipperd door de sla en bij visgerechten is munt een frisse smaakmaker! De planten woekeren snel, dus teelt in (grote) potten verdient aanbeveling. Het blad is wollig, net als Marokkaanse munt en de bloei uitbundig: bijen en vlinders profiteren mee.

Brandnetels zaaien? Hoe kom je er op! Door de toenemende vraag naar deze veelzijdige plant heb ik een studie gemaakt van alle toepassingen: niet gering… Veel vogels vinden bescherming tussen de 1-2m hoge planten, vlinders en bijen voeden zich, de vezel kan tot stof worden geweven, de bladeren geven een groene kleurstof, de wortels een gele. Het jonge blad kan als spinazie of in de soep worden gegeten. Koken of verhitten doet de stekende werking teniet. Geneeskrachtig: bloedzuiverend, bloedstelpend, vochtafdrijvend, anti-allergisch en zeer voedzaam. Geef ze een beperkte plek om woekeren te voorkomen.

Brandnetels zaaien? Hoe kom je er op! Door de toenemende vraag naar deze veelzijdige plant heb ik een studie gemaakt van alle toepassingen: niet gering… Het jonge blad kan als spinazie of in de soep worden gegeten. Koken of verhitten doet de stekende werking teniet. Geneeskrachtig: bloedzuiverend, bloedstelpend, vochtafdrijvend, anti-allergisch en zeer voedzaam.
Deze eenjarige brandnetel wordt het meest gebruikt in de professionele kweek omdat ze geen meerjarig wortelgestel vormen. De plant blijft ook lager (50 cm) maar vormt wel snel zaad, dus houd ze in de gaten... de bladeren “branden” nog meer dan de Grote Brandnetel, dus handschoenen aan bij het oogsten!

Een kruipend plantje met semi-succulente blaadjes en trosjes van kleine geelgroene bloemetjes. Zandgrond is ideaal, in het wild vind je ze (zeldzaam!) op zand, vaak langs rivieren. De geneeskrachtige werking is vooral bekend op het gebied van chronische blaascatarre en nierkoliek.

Verwant aan Alsem. Bittere toevoeging in de keuken en gebruik van de wortel als geneeskruid.

Van de wortels werd 'oorlogskoffie' gebrand. Nog steeds wordt cichorei toegevoegd om koffie te verreiken! De wortel is geneeskrachtig en het blad is gezond als salade. In Zeeland wordt veel cichoreiwortel geteeld, vanwege de inuline. Inuline is een ideaal vezelproduct, dat vanwege de goede darmwerking in fruitdranken wordt verwerkt.
In Italië is de wortelcichorei (Radicce) geliefd om zijn fijne, bittere smaak en wordt vooral in de winter gegeten. Heerlijk op de bakplaat of in soepen, wel “slow-food” laten sudderen, minstens een half uur.

Wat het eerste opvalt is het prachtige, diepingesneden, grijsgroene blad met sterk citroenaroma. Het is een Zuid-Europese plant, die net als lavendel en rozemarijn eigenlijk een struikje (houtig) is, maar bij ons door jaarlijks terug te snoeien zich steeds verjongt. Zet de plant zonnig en niet te nat, dan blijft deze jarenlang je maatje! De iets bittere nasmaak was in de Middeleeuwen reden om de plant te verwerken in vette gerechten voor een betere vertering. Geen verkeerde keuze, want een matig gebruik is goed voor het maag-darmkanaal. Uit de plant wordt een gele verfstof getrokken. In 1792 werd absint, gemaakt van onder andere citroenkruid, uitgevonden door een Franse dokter. Het was bedoeld als een geneesmiddel, maar werd een volksdrank. Het beroemde kruidenbittertje werd een tijd verboden vanwege de rustgevende bijwerking die werd gewantrouwd, een thee getrokken van citroenkruid (en toevoegingen vanwege de smaak) is nog steeds rustgevend. Overdaad schaadt!

Al eeuwen staat dit heerlijk naar citroen geurende en smakende kruid bekend om zijn verjongende en rustgevende werking! Thee van citroenmelisse met een beetje honing is een veel beproefd slaapmutsje... Maar gebruik ook eens een blaadje bij een frisdrankje of in de salade. Verder worden de blaadjes gebruikt bij paling, vis en vleesgerechten (niet meebakken of -koken) en bij de likeur- of wijnbereiding.

ECO GETEELDE ZADEN! Al eeuwen staat dit heerlijk naar citroen geurende en smakende kruid bekend om zijn verjongende en rustgevende werking! Thee van citroenmelisse met een beetje honing is een veel beproefd slaapmutsje… Maar gebruik ook eens een blaadje bij een frisdrankje of in de salade. Verder worden de blaadjes gebruikt bij paling, vis en vleesgerechten (niet meebakken of -koken) en bij de likeur- of wijnbereiding.

Een grappig muntsoortje, dat als een mosje over de grond of tussen staptegels kruipt met zeer kleine blaadjes. Lichte aanraking geeft al een frisse muntsmaak. De blaadjes kunnen speels in de thee worden gestrooid voor een heerlijke muntsmaak.

Prachtige plant uit Zuid-Afrika. De zalmkleurige (of beter garnaalkleurige) bloemen groeien in kluwen en ontspruiten uit een ronde knopkluster, enkele klusters boven elkaar. Heel geliefd is de plant naast het zeer sierlijke, vanwege de kalmerende, rustgevende thee, die zelfs euforische effecten heeft. Deze wordt gemaakt van de gedroogde bloemen en blaadjes en gemengd met bijvoorbeeld mint (vanwege de smaak) gedronken. De planten kunnen vorstvrij overwinteren.
Dat de bloem een opvallende gelijkenis met een garnalencocktail (‘Shrimpcocktail’) vertoont kan je zien aan de laatste foto, die ik als grapje toevoeg...

Prachtige plant uit Zuid-Afrika. De oranje bloemen groeien in kluwen en ontspruiten uit een ronde knopkluster, enkele klusters boven elkaar. Heel geliefd is de plant naast het zeer sierlijke, vanwege de kalmerende, rustgevende thee, die zelfs euforische effecten heeft. Deze wordt gemaakt van de gedroogde bloemen en blaadjes en gemengd met bijvoorbeeld mint (vanwege de smaak) gedronken. De planten kunnen vorstvrij overwinteren.

Prachtige plant uit Zuid-Afrika. De zeer sierlijke, oranje bloemen groeien in kluwen en ontspruiten uit een ronde knopcluster, enkele clusters boven elkaar. Heel geliefd is de plant naast het zeer sierlijke, vanwege de kalmerende, rustgevende thee, die zelfs euforische effecten heeft. Deze wordt gemaakt van de gedroogde bloemen en blaadjes en gemengd met bijvoorbeeld mint (vanwege de smaak) gedronken. In de traditionele geneeskunde wordt het bestanddeel leonurine aangewend tegen hoofdpijn, hoesten, koorts, astma, aambeien en dysenterie. Nog meer geneeskrachtige werkingen vind je op internet. Het blad kan (naast tabak) worden gerookt als milde vervanger van Cannabis. De narcotische eigenschappen schijnen een rustige sensatie en euforie te veroorzaken. Leuk voor kinderen: uit de basis van de bloemen zuig je de heerlijk zoete nectar! De groeikracht is enorm: 1 m op arme en 2-3 m op vruchtbare grond. Bijen en vlinders bezoeken de bloemen graag en de planten kunnen vorstvrij overwinteren.

Prachtige plant uit Zuid-Afrika. De zeer sierlijke, spierwitte bloemen groeien in kluwen en ontspruiten uit een ronde knopcluster, enkele clusters boven elkaar. Heel geliefd is de plant naast het zeer sierlijke, vanwege de kalmerende, rustgevende thee, die zelfs euforische effecten heeft. Deze wordt gemaakt van de gedroogde bloemen en blaadjes en gemengd met bijvoorbeeld mint (vanwege de smaak) gedronken. In de traditionele geneeskunde wordt het bestanddeel leonurine aangewend tegen hoofdpijn, hoesten, koorts, astma, aambeien en dysenterie. Nog meer geneeskrachtige werkingen vind je op internet. Het blad kan (naast tabak) worden gerookt als milde vervanger van Cannabis. De narcotische eigenschappen schijnen een rustige sensatie en euforie te veroorzaken. Leuk voor kinderen: uit de basis van de bloemen zuig je de heerlijk zoete nectar! De groeikracht is enorm: 1 m op arme en 2-3 m op vruchtbare grond. Bijen en vlinders bezoeken de bloemen graag en de planten kunnen vorstvrij overwinteren.

Een meerjarige, wilde telg van het uiengeslacht. De plant komt (zeldzaam) nog voor op vochtige schaduwplaatsen (loofbossen) en het brede blad met de witte, bolvormige bloeiwijzen (30-40 cm hoog) zijn van een verrassende schoonheid! Je plant ze dan ook het beste op een (deels) beschaduwde plaats, de grondsoort maakt niet veel uit hoewel kalkrijk het meest wordt gewaardeerd. Blad en bolletjes worden fijngehakt gebruikt in soepen, salades, kwark en kaas. De bloemen (zelfs bij afrijping eetbaar) zijn wat pittiger dan het blad, maar met mate een mooie aanvulling in salades. Heerlijk is daslook in pesto en kan op alle mogelijk manieren i.p.v. knoflook worden gebruikt, de smaak is milder. Vermeldenswaardig is de geneeskrachtige werking op vele gebieden o.a. bij arteriosclerose (aderverkalking).
Let bij het wildplukken op de uiengeur, het blad lijk namelijk op het giftige blad van Lelietje der Dalen, Aronskelk en Herfsttijloos.

Prachtige, exotisch aandoende plant met grote naar boven gerichte helderwitte tot lichtlila kelkbloemen, soms een donkerder hart hebben. De stengels zijn donkerviolet en bestoven bloemen groeien uit tot grote gestekelde vruchten, die een beetje op kastanje-omhulsels lijken. Na het openbarsten van deze vruchten kunt u ze drogen. De plant heeft voor optimale groei veel stikstof nodig. Bij deskundig gebruik een sterk geneeskruid, maar pas op! Amateurisme is dodelijk, de plant is giftig.

Een sierlijke en weinig bekende, tweejarige plant met mooi groengeel blad en kleine bloempjes in schermen: 70-120 cm hoog. De bloei is vrij vroeg, in mei en juni. Goed te combineren in een border, maar doorwaskervel is ook op zijn plaats in een bostuin (kan tegen schaduw) of zelfs een bloemenweide. De bladeren, jonge scheuten en bloemknoppen gebruik je rauw in salades of gekookt in soepen, stoofschotels enz. Extra mals is de groei onder een bleekpot. De wortels eet je gekookt en hebben een zachte selderiesmaak. De plant begint in de herfst te groeien en de bladeren zijn dus vaak beschikbaar gedurende de winter. Ze hebben een vrij sterke, heerlijk kruidige smaak die aan selderie doet denken. Zelfs de zaden zijn eetbaar en worden gebruikt als vervanger voor peper. Deze makkelijke plant groeit in het wild in Europa en Azië en kan goed tegen (eventueel iets zilte) wind.

De bekende Dotterbloem is inmiddels een bekende verschijning in ondiepe sloten, natte graslanden en langs beekjes. Geef ze dus een (zeer) vochtige plek en deze meerjarige plant beloont je met fraai, glanzend en niervormig blad en warmgele, glanzende bloemen. Hoogte van de plant ongeveer 30 cm, groeit in de breedte.
Veel van de plant is eetbaar, soms rauw, soms gekookt. De wortels moet je eerst koken, het jonge blad (in de sla) en de bloemknoppen kan je rauw eten (zuur maken als kappertjes) en het oudere blad kan je koken als spinazie.
Let op, sommige mensen krijgen huidirritatie van deze plant!
Voor de vele geneeskrachtige eigenschappen, zie betrouwbare bronnen op het internet, gebruik voor eigen risico.

Een Afrikaantje met een heerlijk frisse geur en smaak, dat is uniek! De anijsgeur, dat het blad van dit plantje verspreidt is werkelijk door niemand te versmaden! De enkele bloemetjes (laatbloeiend) zijn warmgeel, hoogte 40-50cm. Enkele blaadjes door de salade heeft een bijzonder smaakeffect, maar pas op, niet iedereen kan tegen ongekookte Tagetes lucida. De Indianen kennen de hallucinerende werking (door rauw eten of roken), deze verdwijnt bij koken of verhitten voor de thee.

Keuken- en geneeskruid. Zeer winterhard. Hoog opgroeiende plant tot 150cm. Oogst de jonge scheuten en gebruik in azijn of vlees- en visgerechten. Een omelet en salade worden ook verrijkt! Dragon wekt de eetlust op en werkt tegen darmstoringen.

Een geneeskrachtig inheems kruid, dat al in de oudheid bekend was! Alleen bij deskundig gebruik werkt duivekervel bloedzuiverend, het stimuleert gal en lever en is vochtafdrijvend. Verder kan uit de plant gele kleurstof worden getrokken. Groeit vooral op zandgrond en is ondanks de tere aanblik zeer sterk. Het zeer fijne blad lijkt als rook uit de aarde te komen (Fumaria= rook der aarde).

Zeldzame wilde plant, groeit op zand- en leemgronden en bloeit van juli-september. De 30 cm hoge, ijle bloeistengels hebben aan het eind een schermvormig trosje roze-rode bloemetjes met speelse gele meeldraden. Dit telgje van de gentiaanfamilie werd vroeger heel veel in de geneeskunde gebruikt. Voor je gezondheid heb je wel duizend gulden over nietwaar? Werkt vooral op de eetlust en spijsvertering. Tweejarig.

Zie voor al onze soorten hoofdstuk "Zaden"-"Meerjarige Planten" of typ in het zoekvenster "Echinacea"