Geneeskrachtige Kruiden

De zomertijm is wat minder winterhard in ons klimaat, maar qua smaak wel superieur! De groei is iets minder compact dan bij de wintertijm en het blad is smaller en grijzer. Dit is de echte Provencaalse Tijm.

Een goede combinatie van sierlijk en nuttig! De grote tijm is compacter en heeft grotere bloemen dan de kruiptijm en de wilde tijm. Omdat de soort inheems is in Nederland is deze beter winterbestendig dan de echte tijm. De gebruikswaarde in gerechten is zeer goed, sommigen herkennen een vleugje citroenaroma.

Kunnen jullie aan die heerlijke Tijm komen, die we in Spanje (of Portugal) zagen? Ziehier: we kunnen dit intens en uniek smakende en heerlijk geurende kruid uiteraard aanbieden! Deze wordt (uiteraard) veel in de Spaanse keuken gebruikt, kan vers of gedroogd worden gebruikt. De planten kunnen het beste in potten gekweekt worden, in de winter wat droger houden en in een tunneltje of schuur zetten bij vorst (niet binnen). Het blad wordt in de zon grijsgroen en de bloemetjes zijn helder wit, waaraan de plant ook wel de naam “Witte Tijm” ontleent. Reken op een totale groeihoogte van ongeveer 30 cm.
Fransen herkennen er een harsachtige geur aan: Thym résineux

Dit broertje van de keukentijm is net zo smakelijk en aromatisch, maar heeft een hele compacte, kruipende groei. Prachtig als grondbedekker, geef ze een zonnige plaats, die goed vochtdoorlatend is. Deze plant overwintert gemakkelijker dan de keukentijm, je kan hem uiteraard minder vaak oogsten. Bijen en hommels zijn gek op de violetroze tijmbloemetjes! Hoogte 5-10 cm.

Zeer rijk bloeiend en grondbedekkend kruid met heldergele open bloemetjes. De wortel herbergt de geheimen: rode verfstof en catechinelooistoffen. In de geneeskunde geliefd bij ontstekingen, wonden en aambeien.

Een flink hoge, meerjarige grassoort, die 50-200 cm hoog kan worden en van regelmatig veel vocht houdt. Teelt in een kuip is aan te bevelen vanwege de onstuimige groei. De bloeipluimen zijn fantastisch!
Dit gras is vooral bekend vanwege de psychedelische effecten, die als fysieke en mentale zuivering worden beleefd en worden veroorzaakt door de aanwezigheid van DMT. Wees altijd zeer voorzichtig met experimenten en laat u goed informeren over gebruik en effecten.

Valeriaan is een veelzijdige plant: veel eetbare delen, geneeskrachtig en geestverruimend. Wees voorzichtig met het gebruik en bereid je ook voor op een gemakkelijke, flinke groei van deze winterharde plant. De zaden zijn eetbaar, van de bladeren en wortels wordt een belangrijke olie gemaakt, dat ijs en bakgerechten van een kruidige smaak voorziet.
Gedroogde wortels worden gebruikt voor een preparaat dat het bekende rustgevende effect geeft, lees je goed in over de beperkingen: gevaarlijk voor leverpatiënten en kans op verslaving, etc.
De planten kunnen woekeren, dus omringen met anti-worteldoek of planten in een grote kuip verdient aanbeveling. Ze worden ongeveer 1 m hoog met fraai geveerd blad en lichtroze bloemen in een schermvorm.

Behalve de bloemkleur en bladgeur doet de plant wel aan salie denken. Bij kwetsing geurt het blad naar knoflook! De grote trossen citroengele lipbloempjes hebben een unieke vorm, zaai ze maar eens! De geneeskracht van deze plant is vooral op het gebied van bloedzuivering en slijmvlies-genezing. In Zuid-Nederland en Oost-België een graag geziene wildplant. Ze groeit op droge zand- of kleigrond.

Werkelijk een sieraad, dit zeer fijne rood-bronskleurige blad met later de gele schermbloemen. De plant is meerjarig en overwintert gemakkelijk in niet te natte gronden. Het aromatische, naar anijs smakende blad wordt o.a. gebruikt in visgerechten. De zaden kan je meebakken in brood, cake, gebak e.d. of meekoken in soepen.

Mooie garnering en heerlijke smaak (bijvoorbeeld met vis, vlees en groenten) vormen de zeer fijn blaadjes met anijsachtig aroma. Sierlijk in de tuin door het fijne blad en de gele schermbloemen (als dille). De zaden kauwde men vroeger om hongergevoel te verdrijven: een ideale afslankhulp dus! Ze zijn ook heerlijk op vis, bijvoorbeeld zalm. In het groot worden de zaden gebruikt in gebak en bij inmaakkruiden (augurken).

Deze (sterk op venkel lijkende) soort kan wel 4 meter hoog worden! Ze groeien het liefst in de volle zon in goed drainerende grond en bloeien meestal het 2e of 3e jaar met grote, zachtgele schermbloemen aan zeer dikke stengels. Het blad is eetbaar (in kleine hoeveelheden) en zacht aromatisch. Dit familielid van Venkel en Wortelen is dus vooral populair als sierplant.

Een onbekende, spannende smaakbeleving, die een combinatie heeft van majoraan, citroenmelisse en nog wat pittige exotische tintjes... In Azië is dit kruid zeer populair en wordt gebruikt in heilzame thee, als toevoeging in salades, kort geroerbakt, en als dragend en eetbaar “schoteltje” voor lekkere eenhappertjes (amuses). Op internet vind je vele toepassingen in de traditionele geneeskunde: bij griep of verkoudheid, ontstekingremmend, darmregulerend, etc. In Vietnam wordt het kruid het meest gebruikt en heet daar Rau Kinh Gió’i. ‘s Winters kunnen ze goed in potten in de vensterbak groeien! In de tuin worden de planten 40-60 cm hoog, bij ons komen ze meestal niet in bloei, wellicht in de kas of zeer vroeg gezaaid? De blauwe bloei is fraai!

Van het Vlozaad of Psyllium kan het blad in de salade gegeten worden. Verder is het een plantaardig voedingsadditief dat tamelijk recent in de voedingsindustrie opgedoken is. De plant is afkomstig uit Iran en Indië. Psyllium peulen bevatten hele kleine zaadjes, die ook psyllium genoemd worden. De peulen leveren een voedingsvezel die vaak aan brood, maar ook aan andere producten toegevoegd wordt. De peul bevat tevens glycosiden en gom waarvan de voedingsindustrie gels maakt die als dikkingsmiddel en structuurverbeteraar gebruikt worden.
De vezel lijkt op vezels zoals we die uit bv. Zemelen of havermout kennen, maar de hoeveelheid water die ze kunnen opslorpen is veel hoger. Elke 100 gram psyllium-peul bevat 71 gram wateroplosbare vezel; een gelijke hoeveelheid havermout bevat maar 5 gram vezel. En psylliumvezel kan tot tien keer zijn eigen volume aan water opnemen!
Het is nog maar heel recent dat de wetenschap de unieke eigenschappen van deze vezels ontdekt heeft. Ze worden namelijk door je spijsverteringssysteem niet afgebroken en daardoor hebben ze totaal geen voedingswaarde.
Maar psyllium zou ook het cholesterolniveau van het bloed doen dalen. De FDA in de USA staat dan ook toe dat psyllium-bevattende producten een "gezond" label gebruiken, daar waar dat voor de meeste andere producten strikt verboden is. Er moet wel bij vermeld worden dat het effect slechts optreedt in combinatie met gezonde voedingsgewoonten, zoals niet te veel verzadigde vetten eten.
De combinatie van een gezond dieet met psyllium, kan je totale cholesterol niveau met 4% en je LDL-cholesterolniveau met 7% doen dalen. De vezels verminderen de absorptie van cholesterol en galzuren in de darmen en dat doet de cholesterolniveaus dalen.
Veel vezels in je voeding zijn gezond. Veel groenten en fruit leveren goede vezels, maar blijkbaar heeft psyllium nog iets meer te bieden omdat deze vezels in water oplosbaar zijn.
Bron (iets bewerkt): objectief.be

Isabgol (Psyllium) wordt verkregen uit het zaad van de plant. De eetbare isabgol wordt verkregen door een maalproces. Het bovenste laagje van de zaden wordt gezuiverd door ziften en wannen. De schil bestaat uit pure voedingsvezels die grotendeels uit hemicellulose bestaan. Ze fungeren als spons in het darmkanaal, omdat ze water en afvalstoffen in de darmen absorberen. Zo wordt een zachte lijvige massa gevormd die sneller door de colon gaat (en vermijdt dat potentieel giftige afvalstoffen zich afzetten in de colon).
Samenvattend:

• Hoge absorptie van water voor een beter effect
  
• Verlaagt het cholesterolgehalte in het bloed
  
• Zuivert de darmen van toxische bestanddelen met pure lichaamsfuncties
  
• Niet verslavend
  
• 100% natuurlijk plantaardig product
  

Een stukje geschiedenis: in Ayurveda (holistisch systeem van geneeskunde uit India) worden de gomachtige zaden gebruikt als laxerend, verzachtend en bloedstelpend middel, vooral bij chronische dikkedarmontsteking. In de moderne geneeskunde wordt de plant gebruikt als mild laxeermiddel en soms ook als aanvullende behandeling bij infecties van de urinewegen en bij ontstekingen van het genito-urinaire kanaal. Het vermindert de ontsteking van slijmvliezen van het darmkanaal.
Nog enkele (pseudo)wetenschappelijke kreten over de voedingswaarde:
Psyllium-vliezen zijn een doeltreffend bulkvormend laxeermiddel. Het bevat plantaardige gom, vaste vette olie en eiwithoudende materie in grote hoeveelheden. Het psyllium-vezel is een gelvormende hydrofiele muciloïde die in water wordt opgelost… Isabgol heeft een merkwaardig effect op het gastro-intestinaal systeem. Het is een natuurlijk gezonde vezel die niet in de darm wordt geabsorbeerd. Het heeft geen gekende interacties met andere medicijnen en werkt niet in op de absorptie van vitaminen en mineralen.
Isabgol wordt internationaal toegejuicht als het beste middel tegen constipatie zonder enige bijwerkingen. Dr. K.M. Nadkarni's Indische Materia Medica vermeldt dat isapgula-zaden worden gebruikt bij slijmvliesontsteking, chronische dysenterie, intestinale vloed, diarree, ontsteking van blaas, urinekanaal en nieren, ontsteking en functiestoornissen van de spijsverteringsorganen en bij koorts..
Bron: (iets bewerkt): www.lingy.net

Het jonge blad van deze sierlijke plant kan rauw door salades voor een stevig extra aroma. Dit blad wordt ook in theemengsels gebruikt.
Als geneesmiddel heeft vrouwenmantel een lange historie van in- en uitwendig gebruik. Alle delen van de plant worden hiervoor gebruikt, zie de Engelse tekst in de bijlage.
De plant is uiteraard ook een mooie toevoeging in de tuin: allereerst ontstaat een sierlijk bladerdek van iets gekarteld, rond blad in grijsgroene tint. Door de fijne beharing blijven de dauwdruppels er prachtig op liggen! De bloeiwijze is fijn pluimvormig, groengeel en uitbundig, 40 cm hoog. Gemakkelijke plant voor schaduw of halfschaduw, blad en bloem zijn sterk voor de vaas.

Dit is een heemplant, dus uitstekend voor verwildering. De basis wordt gevormd door fijne in kransen groeiende, eetbare blaadjes, gevolgd door gele, fijne bloemetjes in flinke trosjes. Deze verspreiden een heerlijk zoete geur! Hierom werden de gedroogde bloemen vroeger tussen de lakens gelegd om vlooien te verdrijven. De bloemen worden veel toegepast als veelzijdige verfplant in voedsel en kleding, maar ook om in kaas het stremsel van de wei te scheiden (coaguleren). Tenslotte kunnen de zaden ook geroosterd worden tot een koffievervanger en de bloemtoppen geven een prettig, bitter drankje.

De Native Americans (“Indianen”) kenden o.a. al de koortsonderdrukkende werking van dit fraaie en medicinale kruid. Nog steeds worden extracten van deze plant gebruikt in de Fytotherapie. Er zijn zelfs sterke aanwijzingen voor de werking tegen malaria! De planten worden ongeveer 1 m hoog en boven het overvloedige (kruiselings gerangschikte) blad bloeien witte bloeischermen. Vlinders zijn er dol op. Geef de plant een vochtige plaats!

Sterk geurende wilde mint met opvallend mooie bloei van roze bloei-aartjes. Zoals de naam al zegt: vochtig tot natte plaats. Deze mint werkt helend bij verkoudheid en griep.

Lekker pittig blad, heerlijk door de salade en zeer populair in de Japanse keuken. Waterpeper is uit de familie van de duizendknoopachtigen en groeit van oorsprong op vochtige plaatsen in de subtropen. De eenjarige plant zaait zich bij ons uit en kiemt dan het jaar erna na wat harken door de grond. Waterpeper houdt van vocht en lichte schaduw. Eet jonge scheuten, aan het begin van de bloeitijd, en gekiemde zaden in salades. De bladeren kunnen ook gedroogd worden. Hoewel de plant heel gezond is mag het rauw niet in grote hoeveelheden gegeten worden, houd het dus als smaakmaker! Na het roerbakken kunnen overigens wel grotere hoeveelheden worden gegeten. Waterpeper bevat veel vitamine C, ijzer, calcium, fosfor, magnesium en rutine. De smaak is behoorlijk peperig.

Eten uit de vijver! Blad en wortel moeten weliswaar gekookt worden, maar dan heb je ook iets bijzonders: de wortel bevat veel goed zetmeel en het blad smaakt prettig zoutig. Sommige bronnen zeggen dat de vruchtjes en jonge scheuten rauw gegeten kunnen worden, wees voorzichtig! Verder zijn er veel belangwekkende medicinale toepassingen bekend, van zowel het blad als de wortel: in- en uitwendig, zie veel informatie op internet (o.a. bij “Plants For a Future”), maar raadpleeg zeker ook een deskundige! De planten groeien op moerassige plaatsen tot zelfs iets onder water.

Zeer zeldzaam in Nederland, dus zelf zaaien is de boodschap! De sterk vertakkende plant kan wel 3 meter hoog worden. Blad en 'stengelvleugels' zijn scherp gestekeld en grijsgroen van kleur. De fijn gestekelde bloembodem draagt donkerroze bloemhoofdjes. Tweejarig. Geneeskruid in gebruik bij stoornissen van hart en bloedsomloop, uitwendig tegen kramp in de nek.

Een interessante plant met een rijke medicinale, maar ook vergiftigende historie. LET OP: DE PLANT IS ZEER GIFTIG! Vooral de besjes mogen absoluut niet gegeten worden. Atropine (een van de werkzame stoffen) heeft een klier remmende werking en verwijdt de pupillen (zodat dames mooier worden: bella donna).
Zalf, gemaakt van deze plant geeft rare hallucinaties, kortom ga er zelf niet zomaar mee aan de slag. (meer informatie op www. annetanne.be/kruiden/belladonna.html).

Deze liefhebber van vochtige plaatsen bloeit van juni tot september: de stevige 1 meter hoge stengels hebben getande blaadjes met bij elke bladaanhechting een kluwen met kleine witte lipbloempjes. Een verfplant (zwarte kleurstof), die andere kleurstoffen dieper en donkerder maakt. De regulerende werking op schildklier (en daardoor hartritme) wordt al lang benut voor het maken van geneeskrachtige thee bij hen die een te snelle spijsvertering hebben. Meerjarig.
We leveren soms de sterk gelijkende cultivar exaltatus.

Een voluit Chinese, medicinale plant. Bij ons gedraagt de plant zich als een meerjarige, winterharde klimmer. Als de plant na enige jaren volwassen is verschijnen in de lente de trossen met lichtroze, hangende bloemen gevolgd door aren met felrode bessen. Deze bessen hebben een rustgevende en stimulerende werking. Je zou kunnen zeggen, dat dit de klimmende Ginseng is... Gebruik de bessen alleen bij volle afrijping. Ze hebben zure, zoete, zoute, hete en bitter smaken in zich! Vandaar de naam “Wu-Wei-Zi”, wat
“Vijf-Smaken-Vrucht” betekent.

Katten en honden (en volgens onze voorouders ook boze geesten) hebben een hekel aan wijnruit. Voor ongewenst kattenbezoek kan een haagje van dit sierlijke plantje dus uitkomst bieden! Ze laten zich knippen als een buxus. Het (meestal wintergroene) blauwgroene, speels ingesneden blad en de insektenlokkende gele bloei luisteren de tuin op. Een beetje blad door de salade gesnipperd geeft een prettige bittere touch en verhoogt het gezichtsvermogen. Kunstenaars in Mediterane landen nemen daarom wel eens een "shot". De naam dankt het kruid aan het gebruik als bittermaker in wijn en azijn. In de geneeskunde kent de plant veel toepassingen maar mag alleen onder deskundige begeleiding worden bereid en ingenomen. Hoogte 30-80 cm. Zaad kiemt vrij traag: 3-6 weken.

In de oudheid werd deze plant gebruikt bij allerlei vruchtbaarheidsriten en om de libido te bevorderen. Inmiddels is dit laatste achterhaald, maar wel effectief is het kruid (als thee) voor de regulatie van de spijsvertering. In Nederland en België zeldzaam voorkomend op zonnige, kalkhoudende, liefst voedzame grond. De subtiele roze bloemetjes verschijnen aan smalle aren.

De meeste verbena's maken bloeischermpjes, "hastata" betekent "spiesvormig", de bloeiwijze van dit prachtige soort is in een langwerpig trosje. Verder bezit dit soort de karakteristieke open groeiwijze van de gewone ijzerhard, is 60-90 cm hoog, en heeft prachtige, purperblauwe (soms roze of witte) torenvormige bloemtrosjes, die van onder naar boven bloeien. Voor vlinders een zeer belangrijke plant! Als geneeskruid: kalmerend en zweetbevorderend. Bloeitijd van juni-september.

Mooie slanke stengels met kleine gele bloempjes van onder tot boven. Na de bloei ontstaan de vruchtjes, die knikkend aan de stengels staan. Het blad lijkt op rozenblad, ze behoren dan ook tot de rozenfamilie. De totale bloeihoogte is 150 cm en de bloeitijd is van juni-november, geef ze zon of halfschaduw, maar niet te nat. De bloem heeft een prachtige geneeskrachtige historie. Naast wat onzinnige toepassingen (tegen wratten, slangen, geelzucht en hondsbeten) is er al sinds de Griekse Oudheid een prachtige toepassing bekend: redenaars en zangers klinken nog welluidender, wanneer ze met de thee gorgelen. Overigens helpt de thee waarschijnlijk ook tegen maag- en darmklachten en tandvleesontsteking. Zie ook 572150