Zaden - Kruiden en Specerijen

Prachtige, exotisch aandoende plant met grote naar boven gerichte helderwitte tot lichtlila kelkbloemen, soms een donkerder hart hebben. De stengels zijn donkerviolet en bestoven bloemen groeien uit tot grote gestekelde vruchten, die een beetje op kastanje-omhulsels lijken. Na het openbarsten van deze vruchten kunt u ze drogen. De plant heeft voor optimale groei veel stikstof nodig. Bij deskundig gebruik een sterk geneeskruid, maar pas op! Amateurisme is dodelijk, de plant is giftig.

Een sierlijke en weinig bekende, tweejarige plant met mooi groengeel blad en kleine bloempjes in schermen: 70-120 cm hoog. De bloei is vrij vroeg, in mei en juni. Goed te combineren in een border, maar doorwaskervel is ook op zijn plaats in een bostuin (kan tegen schaduw) of zelfs een bloemenweide. De bladeren, jonge scheuten en bloemknoppen gebruik je rauw in salades of gekookt in soepen, stoofschotels enz. Extra mals is de groei onder een bleekpot. De wortels eet je gekookt en hebben een zachte selderiesmaak. De plant begint in de herfst te groeien en de bladeren zijn dus vaak beschikbaar gedurende de winter. Ze hebben een vrij sterke, heerlijk kruidige smaak die aan selderie doet denken. Zelfs de zaden zijn eetbaar en worden gebruikt als vervanger voor peper. Deze makkelijke plant groeit in het wild in Europa en Azië en kan goed tegen (eventueel iets zilte) wind.

De bekende Dotterbloem is inmiddels een bekende verschijning in ondiepe sloten, natte graslanden en langs beekjes. Geef ze dus een (zeer) vochtige plek en deze meerjarige plant beloont je met fraai, glanzend en niervormig blad en warmgele, glanzende bloemen. Hoogte van de plant ongeveer 30 cm, groeit in de breedte.
Veel van de plant is eetbaar, soms rauw, soms gekookt. De wortels moet je eerst koken, het jonge blad (in de sla) en de bloemknoppen kan je rauw eten (zuur maken als kappertjes) en het oudere blad kan je koken als spinazie.
Let op, sommige mensen krijgen huidirritatie van deze plant!
Voor de vele geneeskrachtige eigenschappen, zie betrouwbare bronnen op het internet, gebruik voor eigen risico.

Een Afrikaantje met een heerlijk frisse geur en smaak, dat is uniek! De anijsgeur, dat het blad van dit plantje verspreidt is werkelijk door niemand te versmaden! De enkele bloemetjes (laatbloeiend) zijn warmgeel, hoogte 40-50cm. Enkele blaadjes door de salade heeft een bijzonder smaakeffect, maar pas op, niet iedereen kan tegen ongekookte Tagetes lucida. De Indianen kennen de hallucinerende werking (door rauw eten of roken), deze verdwijnt bij koken of verhitten voor de thee.

Keuken- en geneeskruid. Zeer winterhard. Hoog opgroeiende plant tot 150cm. Oogst de jonge scheuten en gebruik in azijn of vlees- en visgerechten. Een omelet en salade worden ook verrijkt! Dragon wekt de eetlust op en werkt tegen darmstoringen.

Aromatische plant met een mengsmaak van anijs, drop en mint. Voor een bijzondere thee, maar ook in vleesgerechten! De meerjarige plant bloeit met lilablauwe aren op 1m hoogte en trekt vlinders en hommels aan.

Zeer grote, aromatische plant met een mengsmaak van anijs, drop en mint. Voor een bijzondere thee, maar ook in vleesgerechten! De meerjarige plant bloeit met crèmewitte aren op 120-150 cm hoogte en trekt vlinders en hommels aan. Na de bloei blijven dikke, groene aren over en in de winter blijft het sierlijke skelet van de plant staan, erg decoratief, zeker als er een laagje sneeuw op komt!

Een geneeskrachtig inheems kruid, dat al in de oudheid bekend was! Alleen bij deskundig gebruik werkt duivekervel bloedzuiverend, het stimuleert gal en lever en is vochtafdrijvend. Verder kan uit de plant gele kleurstof worden getrokken. Groeit vooral op zandgrond en is ondanks de tere aanblik zeer sterk. Het zeer fijne blad lijkt als rook uit de aarde te komen (Fumaria= rook der aarde).

Zeldzame wilde plant, groeit op zand- en leemgronden en bloeit van juli-september. De 30 cm hoge, ijle bloeistengels hebben aan het eind een schermvormig trosje roze-rode bloemetjes met speelse gele meeldraden. Dit telgje van de gentiaanfamilie werd vroeger heel veel in de geneeskunde gebruikt. Voor je gezondheid heb je wel duizend gulden over nietwaar? Werkt vooral op de eetlust en spijsvertering. Tweejarig.

Zie voor al onze soorten hoofdstuk "Zaden"-"Meerjarige Planten" of typ in het zoekvenster "Echinacea"

Een imposante en sierlijke plant, die ten onrechte wel wordt verward met de berenklauw (Heracleum), de hoogte kan oplopen tot wel 2 m! Een opsomming van alle eetkwaliteiten: Het blad wordt rauw gegeten in salades of kort gekookt de zoete smaak doet wat denken aan zoethout. Jonge stengels en jonge scheuten worden ook gekookt of rauw verwerkt. Stengels moeten worden geschild als bleekselderij. In de zomer kan de buitenste laag van de stengels huidirritatie veroorzaken (niet zo erg als bij de Berenklauw), oogsten met handschoenen dus! Bekend is de toepassing als natuurlijke zoetmaker van taartvruchten en jam. Extra gesuikerd is het een sierlijke lekkernij als snoep of in de verjaardagstaart! Uit de wortels en de zaden wordt een heerlijke, etherische olie verkregen, die vervolgens wordt verwerkt in likeuren zoals Chartreuse. Van alle delen wordt overigens ook thee getrokken. De vele medische toepassingen vind je op internet.

Dit wondertje is nog niet zo lang in cultuur! Wie de plant voor het eerst ziet voelt aan het glanzende, wasachtige blad of het wel echt is. Alleen al om het blad zou je deze willen telen. Later verschijnen (ook niet onaardig!) de groengele bloeischermen op een compacte hoogte van 40-50 cm. Net als alle engelwortelsoorten bezit de plant krachtige stoffen, die (mits deskundig aangewend) in de geneeskunde zeer bruikbaar zijn.

Indrukwekkende 1 m hoge schermbloemige, wordt weleens verward met Berenklauw, maar veel kleiner en rondere schermen. De grootste tegenstelling is wel de ruime eetbaarheid: jonge stelen zijn zoet en kunnen met rabarber worden meegekookt om het zuur te neutraliseren. Van het blad wordt thee getrokken. Deze bijzondere cultuurvariëteit is de donkerste van kleur, die we kennen: Donkerpurper, bijna zwart blad, decoratief rode stengels en bruinrode bloemen in de knop en rozewit in bloei!

Indrukwekkende 1,5 m hoge schermbloemige, wordt weleens verward met Berenklauw, maar veel kleiner en rondere schermen. De grootste tegenstelling is wel de ruime eetbaarheid: jonge stelen zijn zoet en kunnen met rabarber worden meegekookt om het zuur te neutraliseren. Van het blad wordt thee getrokken. Deze bijzondere cultuurvariëteit heeft decoratief rode stengels en bloemen! Het blad is groen. In het voorjaar verkopen we planten, zie 831500

Een nuttige, oude cultuurplant uit Mediterrane- en Zuid-Aziatische landen. De sterke juteachtige vezel van fluweelblad wordt al sinds 2000 v.Chr. in China gebruikt. De zaden worden in China en Kasjmir gegeten. De sierlijke vruchten (onrijp kort koken), de bloemen en het blad zijn eetbaar. De zaden worden rauw (onrijp) of gekookt gegeten, gedroogd worden ze tot poeder vermalen en in soepen en andere gerechten verwerkt. Door brooddeeg gemengd geeft het aan brood een bijzonder aroma! Fluweelblad is een eenjarige plant die behoort tot de kaasjeskruidfamilie (Malvaceae). De zacht en kort behaarde plant wordt 0,5-1,5 m hoog (in de kas zelfs boven de 2 m!). De hartvormige bladeren zijn groot: 15-25 cm! Na de gele bloei ontstaan de zeer sierlijke vruchten, die ook erg sterk zijn voor de snij!

Prachtige klimplant, die in de zomer trossen met witte of paarse vlinderbloemen geeft, gevolgd door harige peulen met 3-6 zwarte zaden. Zowel het jonge blad als de jonge peulen en zaden zijn eetbaar, in Midden Amerika worden de zaden gebruikt als surrogaatkoffie. De bonen van deze plant worden in de traditionele Aziatische geneeskunst aangewend tegen neurologische aandoeningen zoals Ziekte van Parkinson. De natuurlijke levodopa wordt in de hersenen omgezet in dopamine, en stof die de uitingen van de ZvP afremt. Deze stof is overigens ook sterk libido verhogend! Gebruik de gemalen zaden alleen onder medisch toezicht. Nog een laatste tip: de harige peulen kunnen allergie veroorzaken, gevoelige mensen kunnen beter handschoenen dragen.

Een prachtig plantje, wat nog zeer zelden voorkomt in Zuid-Limburg. Gedrongen groei (hoogte 30 cm) met donkergroene blaadjes en rozerode lipbloempjes. Bij kneuzing geurt de plant heerlijk kruidig. Vroeger werd het blad en de bloem gebruikt bij eetperikelen of uitwendig bij wonden.

Vanuit Zuid-Europa is deze prachtige, zeer winterharde plant hier en daar verwilderd in onze natuur: een stinzeplant dus. Sierlijk geveerd blad met bovenin trossen van witte, roze of blauwe lipbloemen. Ideaal voor de informele- of wildtuin. Galega is Grieks voor “melk te voorschijn brengen”. Zolang de plant niet bloeit stimuleert de plant melkproductie bij kraamvrouwen maar ook bij dieren. Sinds de oudheid wordt Galega al gebruikt, ook voor verlaging van de bloedsuikerspiegel en ter bevordering van spijvertering en vochtafdrijving. Let op: tijdens en na de bloei wordt de plant ongeschikt en zelfs giftig!

Een zeer populaire plant uit tropisch Azië, die belangrijk is binnen de traditionele geneeskunst, bijvoorbeeld tegen reuma. Verspeen 5 planten in een pot, dan heb je in elk geval zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen en dus vruchtzetting. De zaden zijn heel populair als kralen, maar ook om olie uit te persen, de plant is zeer decoratief als kamerplant en kan in de zomer buiten staan, regelmatig flink snoeien verfraait de vorm. Een zeer belangrijke reden om deze plant te kweken zijn de traditionele overleveringen dat het verpulverde zaad de vruchtbaarheid bij man en vrouw verbetert.

Een sierlijke plant, 1-1,5 m hoog, groot elliptisch blad met opvallende nerven en een gele bloemtros. De wortel wordt tegen maag- en darmaandoeningen gebruikt.

Een distel met rode stengels en groot grijsgroen blad. Bovenaan de stengels prijken de oranjegele bloemhoofdjes. Aan de naam hangt een middeleeuws luchtje en dat klopt ook, sinds die tijd wordt dit kruid aangewend voor maag-, lever- en galkwalen. Voor een gezegende gezondheid... Hoogte 40 cm. Voor één en tweejarige teelt.

Een luchtig bloeiende, forse plant van 30-80 cm hoogte (afhankelijk van vochttoevoer) met hemelsblauwe trompetbloemetjes. Typerend zijn de balvormige vruchtjes, waar de plant de soortnaam “inflata” aan dankt (=opgeblazen of gezwollen). Naast de sierwaarde blijkt uit de naam ook de historie als tabak, het roken schijnt een euforische ervaring te zijn, die de indianen graag zochten (en zoeken?) De moderne roker gebruikt deze tabak als afkicktabak om van de nicotine af te komen, lobeline is minder verslavend, zo schijnt. Kleine hoeveelheden als thee zijn heilzaam voor zenuwstelsel, luchtwegen en keel. Men experimenteert momenteel met lobeline als groeiremmer op kankercellen. Let op: overdosering is gevaarlijk en experimenten zijn op eigen risico!

Dit familielid van de tomaat is in India, Japan maar ook in de VS enorm populair vanwege de gezonde extracten die er uit gemaakt worden. Lees er internet maar op na: alle levensfuncties blijven langer vitaal…! De plant is in de kas of binnen te overwinteren, na de gele bloei ontstaan rode vruchtjes.

Een klimmertje met prachtige belvormige bloemetjes, bleek groenwit met purperen buitenkant. De wortels (pas na 3 jaar oogsten) worden net als van echte Ginseng gebruikt om er energie gevende tonics van te maken.

Deze zeer winterharde, Chinese struik is nog tamelijk zeldzaam, wij hebben regelmatig vers zaad uit het Arboretum Kalmthout. De groei is vrij kalm, na 10 jaar zijn de struiken ongeveer 150 cm en snoeien is geen probleem. Het vijfdelige, harige blad is groot en uit witte bloeibolletjes groeien blauwzwarte bessen, die lang kunnen narijpen. De takken zijn bedoornd. In de 19e eeuw werd dit soort nog onder het Panax-geslacht gerangschikt, de bekende Ginseng (zie edepot.wur.nl) Gelukkig is deze struik veel gemakkelijker in de teelt en wordt gezien als een mildere vorm van de gewone Ginseng, werkzame componenten zijn eleuterosiden, sterolen en flavonen.

De frisgroene, bossige plant is gesteld op niet te natte grond. De blauwe lipbloemen bloeien aan 30-50 cm hoge stengels in een lange rij. Een belangrijk kalmerend geneeskrachtig kruid, ook tegen hoofdpijn. Een ideale plant, die ook zeergoed gedijt op drogere plekken en in de schaduw.

Alleen om de naam al wil je dit plantje hebben! Guichelheil is een kruip- of hangplantje met glanzend, klein blad en kleine, oranjerode bloemetjes. Deze sluiten zich bij naderende regen en werken dus als een weerhuisje! Het plantje wordt als geneeskrachtig kruid aangewend, in verband met de aanwezigheid van giftige stoffen is deskundigheid bij de bereiding zeer vereist. Nog meer Anagallissoorten: zie hoofdstuk "eenjarige bloemzaden".

Allereerst is echte guldenroede bekend om de gele kleurstof om stoffen en wol te verven. Medicinaal is de thee bloedzuiverend. Verder is de stimulerende werking van nier en blaas bekend. De plant met mooie gele bloemtrossen wordt ongeveer 1m hoog. Bloeitijd aug-okt.

Zeldzame meerjarige plant, die hoog opschiet en talrijke bloemkransen over de hele stengel verdeeld heeft. De lipbloemen zijn grappig behaard en lilaroze tot rood van kleur. Dit oude geneeskrachtige kruid werkt door de hartactieve glycosiden versterkend bij hartklachten, nervositeit en angst. Hoogte 30-200cm, afhankelijk van de vochthoeveelheid. Bloeimaanden: VI-IX. Ideaal bij de vijver, woekert niet.

Een bijzonder kruid, dat ook nog eens heel sierlijk in de tuin pronkt. Zowel de jonge scheuten als de wortel is een zoete smaakmaker in gerechten. In China is deze plant populair als enkeling (nooit in een kruidenmix) en wordt o.a. gebruikt als: antibacterieel, krampstillend, bloedzuiverend, zenuwkalmerend etc. Niet gebruiken in de eerdere stadia van zwangerschap. Altijd deskundigen raadplegen omdat een te sterke dosering een averechtse werking heeft. De plant heeft een één- of tweejarige cyclus, afhankelijk van de zaaitijd. Stengels groeien 80-150 cm hoog, fraai getande bladeren en lipbloemige, lilaroze bloei, die in kransen rondom de stengel geplaatst zijn.

Een natuurlijke vlooienvijand! Vroeger het huismiddel tegen vlooien bij honden en katten, probeer het uit... Deze telg van het vlooienkruidgeslacht is 50 cm hoog met gele bloemhoofdjes, dezelfde vorm als madeliefjes. De bloei is heel rijk van juli-september. Aan de naam zie je het al, dat hier vroeger ook dysenterie mee werd bestreden. De plant komt nog in het wild voor. In de natuur (tijdens kamperen bijvoorbeeld) houd je de planten boven een kampvuurtje om vliegen, muggen en andere insecten te verdrijven.

Dit familielid van de stokroos en kaasjeskruid groeit in het wild op zilte en brakke gronden. In de tuin past hij zich naadloos aan. De plant kan 1,5 m hoog worden, heeft grijs viltig blad en 5 cm grote open (enkele) bloemen: wit of lichtroze. De "althaeawortel" komt van deze plant en is geneeskrachtig werkzaam op het gebied van longen en ademhaling. Meerjarige plant.

Een harde groeier, die gemakkelijk een heg geheel bedekken kan met het esdoorn-achtige blad en de witte bloemtjes, die uitgroeien tot (eerst rode, daarna paarse) besjes. De plant is giftig (niet voor vogels) en wordt veel aanbevolen in de traditionele homeopathie. Deskundig gebruik is uiteraard een voorwaarde, laat je goed informeren! Ondergronds vormt zich een verdikte wortel. De teelt in een grote pot is een goede optie om woekeren te voorkomen.