LEVERBAAR VAN MEI - SEPTEMBER ZOLANG DE VOORRAAD STREKT. Een zeer winterharde, knolvormende Lathyrus! Het is zelfs een van de weinige meerjarigen van dit geslacht wiens lila bloemen nog lekker geuren ook!
In heel Europa een inheemse plant.
Aan het draadvormige wortelgestel komen knolvormige, langwerpige verdikkingen voor die al eeuwen lang bekend zijn als voedsel.
De plant wordt 30-100cm lang/hoog: een prima eetbare sierplant! De Franse noemen deze vergeten groenten “Hollandse Muisjes” (!) omdat sinds ± 1783 deze knolletjes vanuit het koele Nederland werden geëxporteerd naar Frankrijk.
Een oud recept: knolletjes 1uur koken, pureren en met melk en kruiden opdienen.
De bloemen, jonge scheuten en zaadpeultjes zijn ook eetbaar.

Geel-witte aardpeer die in augustus/september bloeit en vroeg afrijpt. Oogstbaar vanaf tweede helft oktober. Hoogte ongeveer 2 meter. De oogst is niet zo heel groot maar de knollen zijn dat wel. De grote knollen zijn daarbij langwerpig en niet zo grillig van vorm, dus perfect om mee te kokkerellen. Deze variëteit vormt weinig lange uitlopers met kleine knolletjes, geen woekeraar dus. Gigant bloeit gegarandeerd elk jaar vanaf juli of augustus.
LET OP: ZODRA DE KNOLLEN ARRIVEREN, METEEN PLANTEN. ZE ZIJN BEPERKT HOUDBAAR BOVEN DE GROND!

COMPACTE GROEI! Dat is een fijne ontwikkeling voor kwekers die de traditionele aardperen te hoog vinden. In plaats van ruim 2 meter wordt dit ras maar 60 cm hoog en breed vertakkend. De oogst van smakelijke, roodschillige kollen is opmerkelijk groot, de planten bloeien (sporadisch) met gele bloemen in de late herfst.

LEVERBAAR ALS PLANT VANAF APRIL ZOLANG DE VOORRAAD STREKT. Deze aardperen geven een hoge opbrengst. Stabiele vochtige grond geeft de meest gave knollen, sterke weerswisselingen zorgen soms voor knobbelige uitgroei.

Bijzonder en exclusief zijn de pootknolletjes van deze verfijnde groente! Sinds 1882 in Engeland bekend, geroemd om zijn prettige, nootachtige smaak. Volwassen knolletjes zijn 5 cm lang en aan beide zijden smal toelopend met ongeveer 6 insnoeringen. In ons klimaat geheel winterhard.

De knollen van deze sierlijke plant worden al meer dan 3500 jaar gegeten door de oorspronkelijke bevolking (bijvoorbeeld de Inca’s) en is een belangrijke (gemakkelijk verteerbare) zetmeelbron. Met het meel wordt van alles gebakken, koekjes uit Colombia zijn in toenemende mate populair. In Vietnam zijn de noodles van de Achira erg geliefd! De jonge knollen zijn gekookt of gebakken een lekkernij, een goede concurrent van de aardappel. Bij langdurig bereiden komen de suikers vrij en worden ze echt zoet. Jonge scheuten zijn een lekkernij als groente. Zelfs de zaden zijn eetbaar!
Deze wilde Canna vinden we van oorsprong aan de subtropische kust en in koele dalen van Zuid-Amerika, maar zijn inmiddels over de hele wereld verspreid inclusief Australië. Er moet voldoende vocht aanwezig zijn, maar wel gedraineerd. Zet ze een beetje uit de wind, om het blad heel te houden. De knollen kunnen een beetje vorst hebben en met sneeuwdek wordt zelfs een pittige winter doorstaan. Als wij de knollen hebben geoogst bedekken we ze in laagjes met cocopeat, zetten ze net vorstvrij en houden ze iets vochtig. In maart kan je ze binnen weer aan de groei brengen en vanaf mei mogen ze naar buiten, let op nachtvorst!

LEVERBAAR VANAF NOVEMBER TOT DE VOORRAAD OP IS. Eindelijk een aardappel, die niet ziek wordt en nog winterhard is ook!
De indianen van Noord-Amerika wisten dit gewas op waarde te schatten en het is onbegrijpelijk dat deze sterke plant niet al veel bekender is in Nederland!
De klimplant heeft met zijn puntige gedeelde blad en de fantastische bloei een sierwaarde, die de in moestuin zeer welkom is! De lathyrus-achtige bloemen geuren heerlijk zoet en hebben een iets gedraaide vorm met een diepe kleurcombinatie: kastanjebruin, rood, oudroze en creme zijn verenigd in 1 bloem, ze staan aan dichte trossen. De geur leidt tot interessante discussies: zoet, kruidig en chocolade maar er zijn ook mensen die de geur niet waarderen. De late bloei (augustus-september) leidt niet tot zaadvorming maar is een mooie hekkensluiter van het bloeiseizoen. Vanaf november (het 2e of 3e jaar) mag het wonder worden opgegraven en zijn de knolletjes te rooien. Deze groeien als een ketting aan een lange navel en zijn na enkele jaren groei de moeite van het rooien waard. Om te uitbundige groei te voorkomen kan in grote kuipen worden geteeld. Goed vochtig houden en regelmatig bemesten! De smaak? Als een aardappel, dus koken, bakken, frituren, genieten.…
Apios bevat een protease-remmer die volledig afgebroken wordt tijdens het verhitten. Het is dus zelfs niet nodig om het kookvocht weg te gieten, hoewel men in Bolivia dit wel doet, daar kkokt men de Apios in melk. Mijn kweker vertelt: “We eten ze al jaren als de perfecte vervanger van tamme kastanjes, bij de spruitjes of als “kastanjepuree”!

VANAF JANUARI WORDEN DE BOLLETJES OPGEPOT.
Het fraaie grijze klaverblad is in de lengte gevouwen. De lichtroze bloemetjes (met witte hartjes) knallen eruit. Ze houden van goed gedraineerde grond en groeien in het wild in het Andesgebergte (Patagonië e.o.) van Chili en Argentinië. De rijke bloei is van mei-augustus op 10 cm hoogte.
De culinaire wereld is gek op dit gewasje: sierlijk en smakelijk is immers de ideale mix om gerechten een extra touch te geven! Zowel de blaadjes als de tere bloemen hebben een lichte fris-zure smaak. De oorspronkelijke bewoners van Zuid-Amerika aten van deze Oxalis vooral de conische knolletjes.

VANAF JANUARI LEVERBAAR TOT DE VOORRAAD OP IS.
Het echte Klavertje-Vier groeit uit een knolletje dat bij zachte winters (of bij wat extra bescherming) zelfs meerjarig is. De groene blaadjes vormen samen een cirkelvormige purperbruine in het centrum. In zomer en herfst verschijnen de rozerode bloempjes. Zowel de blaadjes als de bloemetjes hebben een fijne, zure smaak: heerlijk door gerechten, salades en op een sandwich!

VRIJWEL JAARROND BESCHIKBAAR, ENKELE PERIODES NIET. De meeste bijzondere klaver, die we kennen. Dit Braziliaanse soort is niet alleen bijzonder sierlijk met zijn frisgroene blad (meestal met lichte marmervlekken) en scherp afstekende, lichtroze bloemetjes, maar ook heel erg lekker! Ik snoep overal waar ik ze zie van de blaadjes: heerlijke limoensmaak, fris zuur en toch een beetje zoet. Heerlijk bij vrijwel alle gerechten! Kweek de bolletjes in een potje binnen of in potten of de tuin buiten, liefst op een iets beschaduwd plekje. De blaadjes “slapen” ‘s nachts en bij donker weer. Vorstvrij overwinteren! Koppert Cress brengt het blad in de handel onder de beschermde naam Yka Leaves. Een logisch advies: gebruik het Limoenblad alleen als toekruid en smaakmaker, niet als hoofdmaaltijd: net als rabarber is te veel zuur slecht voor de botten! (Vorstvrij overwinteren)

VRIJWEL JAARROND BESCHIKBAAR, ENKELE PERIODES NIET. De meeste bijzondere klaver, die we kennen. Dit Braziliaanse soort is niet alleen bijzonder sierlijk met zijn frisgroene blad en scherp afstekende, helderwitte bloemetjes, maar ook heel erg lekker! Ik snoep overal waar ik ze zie van de blaadjes: heerlijke limoensmaak, fris zuur en toch een beetje zoet. Heerlijk bij vrijwel alle gerechten! Kweek de bolletjes in een potje binnen of in potten of de tuin buiten, liefst op een iets beschaduwd plekje. De blaadjes “slapen” ‘s nachts en bij donker weer. Vorstvrij overwinteren! Koppert Cress brengt het blad in de handel onder de beschermde naam Yka Leaves. Een logisch advies: gebruik het Limoenblad alleen als toekruid en smaakmaker, niet als hoofdmaaltijd: net als rabarber is te veel zuur slecht voor de botten! (Vorstvrij overwinteren)

BUITEN HET BOLLETJES-SEIZOEN WORDEN DE (EVENTUEEL OVERGEBLEVEN) KNOLLETJES OPGEPOT.
De meeste bijzondere klaver, die we kennen. Dit Braziliaanse soort is niet alleen bijzonder sierlijk met zijn bruinvioletten blad met lichtere vlekken en scherp afstekende, lichtroze bloemetjes, maar ook heel erg lekker! Ik snoep overal waar ik ze zie van de blaadjes: heerlijke limoensmaak, fris zuur en toch een beetje zoet. Heerlijk bij vrijwel alle gerechten! Kweek de bolletjes in een potje binnen of in potten of de tuin buiten, liefst op een iets beschaduwd plekje. De blaadjes “slapen” ‘s nachts en bij donker weer. Vorstvrij overwinteren! Koppert Cress brengt het blad in de handel onder de beschermde naam Yka Leaves. Een logisch advies: gebruik het Limoenblad alleen als toekruid en smaakmaker, niet als hoofdmaaltijd: net als rabarber is te veel zuur slecht voor de botten!

VRIJWEL JAARROND BESCHIKBAAR, ENKELE PERIODES NIET. De meeste bijzondere klaver, die we kennen. Dit Braziliaanse soort is niet alleen bijzonder sierlijk met zijn effen lichtvioletten blad en scherp afstekende, lichtroze bloemetjes, maar ook heel erg lekker! Ik snoep overal waar ik ze zie van de blaadjes: heerlijke limoensmaak, fris zuur en toch een beetje zoet. Heerlijk bij vrijwel alle gerechten! Kweek de bolletjes in een potje binnen of in potten of de tuin buiten, liefst op een iets beschaduwd plekje. De blaadjes “slapen” ‘s nachts en bij donker weer. Vorstvrij overwinteren! Koppert Cress brengt het blad in de handel onder de beschermde naam Yka Leaves. Een logisch advies: gebruik het Limoenblad alleen als toekruid en smaakmaker, niet als hoofdmaaltijd: net als rabarber is te veel zuur slecht voor de botten! (Vorstvrij overwinteren)

Dit houtige familielid van de Basella (klimspinazie) is in de (sub)tropen een echte bomen- of murenkiller net als bij ons de bruidsluier. De hard groeiende, rankende plant met sappige bladeren en volop (wrattige) luchtknolletjes bereiken een enorm gewicht! Voor ons is de plant niet winterhard, dus wees niet bang! Zet ze in een flinke pot met steunstokken tot een klimrekje gevormd en de plant verrast door frisse groei en heerlijk geurende, witte bloei.
Het blad is de basis voor een sappige spinazie, de zgn. Madeira Spinach en de knollen moeten gebakken of gefrituurd worden, rauw hebben ze een onaangename nasmaak. De luchtknolletjes zijn uiteraard meteen mee te frituren! De knolletjes kunnen (gemengd met zand of cocopeat) de hele winter vorstvrij worden bewaard en lopen het jaar erna weer ijverig uit!

Vanaf 1960 is deze Zuid-Amerikaanse knolgroente herontdekt door Julio Rea, die ze in cultuur vond bij Indianen in zijn land Bolivia. Later (rond 1970) ontdekte hij ze ook in Ecuador en in Peru (1987) zijn ze ook aangetroffen. Een bijzonder gewas dat (in tegenstelling tot aardappels) ook groeit boven de 2700 m. Deze onovertroffen plant groei overigens in onze Lage Landen fantastisch! De plant kan uitlopers maken tot ruim 2 meter lengte. Het overhouden is voor de kwekers nog een beetje zoeken, maar de planten groeien gemakkelijk uit tot forse knoldragers. We hopen ook nog eens de zaden (lichtkiemers!) te kunnen kweken.
Zowel de knollen als het blad en de stengels zijn eetbaar! De knol zit qua smaak tussen de aardappel en de zoete aardappel in, iets notig. Gedurende het bewaren worden de knollen wat zoeter, leg ze voor het rauwe eten een poosje in de zon om de samentrekkende stoffen wat af te breken, deze verdwijnen geheel bij het koken. De stengel en het blad hebben een zachte, aangename smaak. De planten zijn niet daglengte-gevoelig en kunnen ook tegen zeer slechte zomers. Vermeerdering vindt momenteel plaats door stek en knol.

Andesknollen met de frisse bite! Zo’n veelzijdige knol kom je zelden tegen!
Een greep uit de vele toepassing en en eigenschappen:

1. Dankzij het hoge vochtgehalte (86-90% water) is de knol heel fris en heeft rauw gegeten een “crunchy bite”. Afhankelijk van de zomer bevat de knol zoveel zoetstof dat de smaak van watermeloen dichtbij komt!
   
2. De knol laat zich (in dunne plakjes) frituren tot een lekkernij.
   
3. (Roer)bakken, koken.... alle normale bewerkingen verdraagt de knol zonder uit elkaar (tot pap) te vallen.
   
4. Goed nieuws voor diabetici en “weight watchers”: de knollen danken de zoete smaak aan de aanwezigheid van oligofructose (fracto-oligosaccharide)
   
5. Oligofructose werkt stimulerend op nuttige bacteriën in ons lichaam
   
6. Medicinale werking: het blad zorgt ervoor dat het lichaam weer normaal en effectief reageert op insuline. Deze wordt gedroogd en verpulverd op vele sites aangeboden.
   
7. Van de knollen kan siroop worden gekookt.
   

Plantbeschrijving:
De plant komt van oorsprong uit het Andesgebergte en komt daar voor op een hoogte van 900-3000m. De 1-1,5m hoge planten hebben een grove opbouw met groot blad. Vanaf augustus-september vormen zich onder de grond rondom de plantbasis 10-20 knollen met een totaalgewicht tot wel 10 kg per plant! De oranjegele bloei blijft in Nederland soms uit. Zaadzetting is in de landen van oorsprong niet overdadig.
Oogsten:
De planten worden gerooid zodra het blad teruggaat in levenskracht. Dat gebeurt meestal laat in de herfst door kou. De knol ziet er uit als een Dahliaknol, waarbij de functie van het stengeldeel dus essentieel is. Er kunnen veel zijknollen worden geoogst, enkele zijknollen met het stengeldeel in zand of opgepot overwinteren op een vorstvrij plaats. Tijdens de groei in de zomer kunnen stekken worden gesneden, zodat er ook jonge planten kunnen overwinteren, zo gaat de vermeerdering veel sneller.
IN APRIL WORDEN ONZE BROEDKNOLLEN OPGEPOT, DUS EERST VERKOPEN WE DE KNOLLEN, DAARNA DE PLANTEN. BESTEL ZE NIET TEGELIJK!

De echte Yam is een tropisch knolgewas, dat opvalt door zijn enorme afmeting ondergronds, als deze niet gerooid wordt (tot 50 kg per knol). Normaal wordt in de tropen de plant na 10-12 maanden groei gerooid en weegt dan ongeveer 1 kg. Waarschijnlijk kwam de Yam rond 3000 v. Chr. In cultuur in Azië en is vandaar over Afrika verspreid. Inmiddels is het belang van Yam te vergelijken met aardappels in onze gebieden! De knollen worden gekookt, gebakken, gefrituurd, er wordt meel en deeg van gemaakt en uiteraard: chips! De plant houdt zich opmerkelijk goed in ons klimaat en op goed gedraineerde plaatsen blijven de planten met goede winterbescherming prima buiten in leven! Wel sterft de plant bovengronds geheel af. Geniet vooral van de bijzondere groei van deze klimplant: het eerst jaar groeit de plant tot ruim 1 meter hoog, in de daaropvolgende jaren geeft de plant een steeds sterkere groei en kan 3-6 meter lange ranken maken. Het glanzende, hartvormige blad heeft opvallende nerven. In de zon geplant gaan de planten na 2-3 jaar bloeien: onopvallende, maar heerlijk geurende, groenwitte bloemetjes aan lange trosjes (duizenden aan een plant), de intense kaneelgeur stroomt in de zomer door de hele tuin.
Het meest opvallend zijn wel de kleine luchtknolletjes, die over de hele plant aan de stengels groeien en voor een ideale reservevoorraad zorgen om de plant te vermeerderen. Een grote oogst aan luchtknolletjes geeft een exclusief maaltje gebakken “krieltjes”. Laat ook eens een paar planten groeien in een pot: als kamerplant of kuipplant buiten een jaarlijks genot! De teelt vanaf broedbolletje (die we leveren) tot oogstbare knol is 3 jaar. Dan zijn er één of meerdere knollen gevormd van 60-70cm lengte, bovenaan vingerdik, onderaan polsdik. Zorg dus voor losse grond, verhoogde bedden, of iets dat de wortel vrij spel geeft. Een beetje graafwerk bij het oogsten hoort er bij. Daarna kan je het bovenste dunne stuk van de geoogste knollen (15-20 cm) terug planten en dan na 2 jaar alweer oogsten. Handig is dus om altijd één- en tweejarige planten in de tuin te hebben, zodat we je jaar kan oogsten. Eigenlijk is dit nog een verwantschap aan cassave of maniok, die op een permanent stukje tuin geplant wordt en dan in tijden van nood wordt opgegraven. Maar net als maniok zijn ze te lekker om daar op te wachten! Planten zijn perfect winterhard, gewoon ter plaatse laten staan. Elk jaar verschrompelt de oude knol en worden er verse nieuwe knollen gevormd. De jonge scheuten komen vrij laat boven in mei en schieten dan werkelijk omhoog. Door de voorraad uit de oude knol groeit de volwassen plant in een paar weken tijd tot flinke hoogte. Je kan ze kweken aan bamboestokken als bonen of langs een (warme) muur. Het is een gemakkelijke teelt, er zijn geen ziekten of plagen bekend. De knollen kan je koel bewaren (bijvoorbeeld in de kelder of schuur) bij de aardappels tot aan de volgende oogst, zodat je jaarrond Yam kunt eten.